| ID | Λήμμα | Ερμηνεία | |
|---|---|---|---|
| 57058 | χολή | χο-λή ουσ. (θηλ.) 1. ΦΥΣΙΟΛ. υγρό που αποτελείται από χολικά άλατα, χολερυθρίνη και χοληστερόλη, παράγεται στο συκώτι και διευκολύνει την απορρόφηση του λίπους και, κατά συνέπεια, την πέψη: έκκριση/εμετοί/οξέα/παλινδρόμηση ~ής. 2. (συνεκδ.) χοληδόχος κύστη: αφαίρεση/επέμβαση/κολικός ~ής. Οι ασθένειες/λίθοι (= χολόλιθοι) της ~ής. Πολύποδες στη ~. Βλ. χολοκυστεκτομή. 3. (μτφ.) κακεντρέχεια, μοχθηρία: λόγια ποτισμένα με ~. Αρκετή ~ έβγαλες! Πολλή (εσφαλμ. πολύ) ~ για το τίποτα. ● ΦΡ.: σπάει η χολή μου (σπάν.-μτφ.): τρομάζω. , (η γλώσσα/το στόμα του) στάζει/έχει φαρμάκι/δηλητήριο/κακία/χολή βλ. στάζω, αντί του μάννα χολή βλ. μάννα1, με πότισε φαρμάκι/χολή βλ. φαρμάκι, μου (έ)κοψε το αίμα/τη χολή βλ. αίμα, μου 'πρηξε το συκώτι/τα σ(υ)κώτια/τη χολή/μου τα 'πρηξε βλ. πρήζω, όξος και χολή βλ. όξος, βγάζω/ρίχνω χολή/δηλητήριο/φαρμάκι βλ. ρίχνω [< αρχ. χολή] | |
| 57059 | χοληδόχος | , ος, ο χο-λη-δό-χος επίθ.: ΑΝΑΤ. που φέρει χολή: ~ος: πόρος. ~οι: οδοί. ● ΣΥΜΠΛ.: χοληδόχος κύστη & (προφ.) χοληδόχος: ο θύλακας που περιέχει τη χολή και βρίσκεται στην κάτω επιφάνεια του ήπατος: ψηλαφητή ~ ~. Εγχείρηση/κολικός/λιθίαση/πολύποδες της ~ου ~ης. Βλ. -δόχος. ΣΥΝ. χολή (2) [< μτγν. χοληδόχος, γαλλ. cholédoque, αγγλ. choledoch] | |
| 57060 | χοληστεριναιμία | χο-λη-στε-ρι-ναι-μί-α ουσ. (θηλ.) & χοληστερολαιμία: ΙΑΤΡ. ποσοστό χοληστερίνης στο αίμα. Βλ. υπερχοληστερολαιμία. [< γαλλ. cholestérinémie, cholestérolémie, γερμ. Cholesterinämie, αγγλ. cholesterolaemia] | |
| 57061 | χοληστερίνη | χο-λη-στε-ρί-νη ουσ. (θηλ.): ΒΙΟΧ. χοληστερόλη: εξέταση/επίπεδα/κατακράτηση/ποσοστά/συσσώρευση ~ης. Έλεγχος/μείωση/οξείδωση/ρύθμιση της ~ης. Διατροφή χαμηλή σε ~. Φάρμακα για τη ~/κατά της ~ης. Η ~ του ανέβηκε/έφτασε στο ... Έχει υψηλή ~. Τρόφιμα που ανεβάζουν τη ~. Βλ. -ίνη, λίπος, σάκχαρο, τριγλυκερίδια, υπερχοληστερολαιμία. ● ΣΥΜΠΛ.: κακή χοληστερόλη/χοληστερίνη βλ. χοληστερόλη, καλή χοληστερόλη/χοληστερίνη βλ. χοληστερόλη [< γαλλ. cholestérine, αγγλ. cholesterin] | |
| 57062 | χοληστερόλη | χο-λη-στε-ρό-λη ουσ. (θηλ.): ΒΙΟΧ. ακόρεστη αλκοόλη ζωικής προέλευσης, η οποία βρίσκεται στο αίμα και στους ζωικούς ιστούς και παίζει σημαντικό ρόλο στον μεταβολισμό. Βλ. -όλη. ΣΥΝ. χοληστερίνη ● ΣΥΜΠΛ.: κακή χοληστερόλη/χοληστερίνη: (LDL) λιποπρωτεΐνη η οποία μεταφέρει τη χοληστερόλη από τον τόπο σύνθεσής της στο ήπαρ, στους ιστούς και στα σωματικά κύτταρα, και ευθύνεται για τη δημιουργία αθηροσκλήρωσης. ΣΥΝ. χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη. [< αγγλ. bad cholesterol, 1980] , καλή χοληστερόλη/χοληστερίνη: (HDL) λιποπρωτεΐνη η οποία μεταφέρει πίσω στο ήπαρ τη μη χρησιμοποιημένη από τους ιστούς χοληστερόλη, προκειμένου να αποικοδομηθεί σε χολικά άλατα και να απεκκριθεί. ΣΥΝ. υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη. [< αγγλ. good cholesterol, 1980] [< αγγλ. cholesterol, γαλλ. cholestérol, 1929] | |
| 57063 | χοληφόρος | , ος, ο χο-λη-φό-ρος επίθ.: ΑΝΑΤ. που μεταφέρει τη χολή στο δωδεκαδάκτυλο: ~ος: αγωγός. ~ος: οδός. ~α: σωληνάρια/τριχοειδή. Βλ. -φόρος, χολαγγειοκαρκίνωμα. ● Ουσ.: χοληφόρα (τα): ενν. αγγεία: ενδοηπατικά ~., χοληφόροι (oι): ενν. πόροι: εξωηπατικοί ~. Οι ~ του ήπατος. Απόφραξη/καρκίνος/λίθοι/νεοπλάσματα/παθήσεις (των) ~ων. [< γαλλ. voies biliaires] | |
| 57064 | χολιάζω | χο-λιά-ζω ρ. (αμτβ.) {χόλια-σε, χολιά-σει, -σμένος} (λαϊκό): θυμώνω, εξοργίζομαι με κάποιον, γιατί αισθάνομαι ότι έχω προσβληθεί ή αδικηθεί: ~σε μαζί του. Τι έχεις και είσαι ~σμένος; Πβ. κακιώνω, φουρκίζω, χολώνω. [< μεσν. χολιάζω] | |
| 57065 | χόλιασμα | χό-λια-σμα ουσ. (ουδ.) (λαϊκό): η ενέργεια ή το αποτέλεσμα του χολιάζω. Πβ. θυμός, οργή, πίκρα. | |
| 57066 | Χόλιγουντ | Χό-λι-γουντ ουσ. (ουδ.) {άκλ.}: ΚΙΝΗΜ. ο αμερικανικός εμπορικός κινηματογράφος· τα κινηματογραφικά στούντιο που βρίσκονται στην ομώνυμη συνοικία του Λος Άντζελες· οι ηθοποιοί και γενικότ. οι άνθρωποι του αμερικανικού σινεμά: η λάμψη/η μαγεία/οι ταινίες/τα μεγάλα ονόματα του ~. Αστέρας (ή σταρ)/ντίβα/παραγωγός/σκηνοθέτης του ~. || Πήγε στο ~ (: για να κάνει καριέρα).|| Τον στηρίζει όλο το ~. Βλ. Μέκκα. [< αμερικ. Ηollywood, 1923] | |
| 57067 | χολιγουντιανός | , ή, ό χο-λι-γου-ντια-νός επίθ. 1. ΚΙΝΗΜ. που σχετίζεται με το Χόλιγουντ: ~ή: κομεντί/ταινία/υπερπαραγωγή. ~ό: ζευγάρι/μιούζικαλ/ριμέικ/σινεμά/υπερθέαμα. ~οί: αστέρες. ~ά: εφέ/στούντιο. Ο ~ κινηματογράφος/το ~ό σινεμά. Η ~ή βιομηχανία. Βλ. -ιανός. 2. (μτφ.) που γίνεται κατά τα πρότυπα του Χόλιγουντ ή/και έχει τα χαρακτηριστικά του, δηλ. λάμψη, πολυτέλεια, δράση, θέαμα: ~ός: γάμος. ~ό: σενάριο/χάπι εντ. ~ά: σκηνικά. Kαταδίωξη ~ού επιπέδου. Εκδήλωση ~ών διαστάσεων/προδιαγραφών. [< αμερικ. Hollywoodian, 1934] | |
| 57068 | χολικός | , ή, ό χο-λι-κός επίθ.: ΒΙΟΧ. -ΙΑΤΡ. που σχετίζεται με τη χολή: ~ά: άλατα/οξέα. Πρωτοπαθής ~ή κίρρωση. ● ΣΥΜΠΛ.: χολικό οξύ: οξύ της χολής (σύμβ. C24H40O5). [< μτγν. χολικός 'που πάσχει από χολή', γαλλ. cholique, αγγλ. cholic] | |
| 57069 | χολινεργικός | , ή, ό χο-λι-νερ-γι-κός επίθ.: ΙΑΤΡ. που ενεργοποιείται από την ακετυλοχολίνη ή μεταβιβάζεται μέσω αυτής: ~ή: κνίδωση/νευροδιαβίβαση. ~ά: φάρμακα. ΑΝΤ. αντιχολινεργικός [< αγγλ. cholinergic, 1934, γαλλ. cholinergique, 1936] | |
| 57070 | χολίνη | χο-λί-νη ουσ. (θηλ.): ΒΙΟΧ. λιποτροπική ουσία (σύμβ. C5H14NO), συστατικό της λεκιθίνης, η οποία, μαζί με το οξικό οξύ, σχηματίζει την ακετυλοχολίνη: φωσφατιδική/χλωριούχος ~. Βλ. βιοτίνη, ινοσιτόλη, -ίνη. [< αγγλ.-γαλλ. choline] | |
| 57071 | χολο- & χολό- & χολ- & χολη- | : ΙΑΤΡ. -ΒΙΟΧ. α' συνθετικό όρων με αναφορά στη χολή: χολ-ερυθρίνη.|| Χολη-δόχος/~φόρος.|| Χολό-λιθος. Χολο-κυστίτιδα. | |
| 57072 | χολοκυστεκτομή | χο-λο-κυ-στε-κτο-μή ουσ. (θηλ.): ΙΑΤΡ. χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης, κυρ. εξαιτίας λιθίασης: λαπαροσκοπική ~. Βλ. -εκτομή. [< γαλλ. cholécystotomie, αγγλ. cholecystectomy] | |
| 57073 | χολοκυστίτιδα | χο-λο-κυ-στί-τι-δα ουσ. (θηλ.): ΙΑΤΡ. φλεγμονή του τοιχώματος της χοληδόχου κύστης: εμφυσηματική/οξεία ~. Βλ. χολαγγειίτιδα, χολολιθίαση, -ίτιδα. [< γαλλ. cholécystite, αγγλ. cholecystitis] | |
| 57074 | χολοκυστογραφία | χο-λο-κυ-στο-γρα-φί-α ουσ. (θηλ.): ΙΑΤΡ. ακτινογραφία ύστερα από έγχυση σκιαγραφικού υλικού στη χοληδόχο κύστη. Βλ. -γραφία. [< αγγλ. cholecystography, 1925, γαλλ. cholécystographie] | |
| 57075 | χολολιθίαση | χο-λο-λι-θί-α-ση ουσ. (θηλ.): ΙΑΤΡ. σχηματισμός χολόλιθων: ασυμπτωματική ~. ~ της παχυσαρκίας. Βλ. χολοκυστ-εκτομή, -ίτιδα. [< γαλλ. cholélithiase, αγγλ. cholelithiasis] | |
| 57076 | χολόλιθος | χο-λό-λι-θος ουσ. (αρσ.) {-ων (λόγ.) -ίθων, συνηθέστ. στον πληθ.}: ΙΑΤΡ. λίθος στη χοληδόχο κύστη ή σε χοληφόρο πόρο: αφαίρεση ~ων. [< γαλλ. cholélithe, αγγλ. cholelith] | |
| 57077 | χολοσκάω | χο-λο-σκά-ω ρ. (αμτβ.) {χολοσκ-άς ... | (σπάν.) χολόσκα-σα, χολοσκά-σει, -σμένος} & (σπάν.) χολοσκώ (προφ.): βασανίζομαι ψυχικά, στενοχωριέμαι: Μη ~άς (= σκας, χαλιέσαι) γι' ανοησίες! Δεν τον βλέπω να ~άει και πολύ. Τζάμπα ~άμε. |
Πανεπιστημίου 28, 106 79, Αθήνα
210 3664700
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Αθήνα 2023.
Τρίστηλο με έγχρωμα λήμματα, σε χαρτί βίβλου των 60γρ. διαστάσεων 21 x 29,50 εκατοστά.
© 2022 ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ