Τὸ ἐντυπωσιακὸν εἰς ὄγκον καὶ ποιότητα Λεξικὸν εἶναι καρπός πολυετοῦς, ἐπιπόνου καὶ εὐσυνειδήτου ἐργασίας, ὑπόδειγμα συντετονισμένης συλλογικῆς προσπαθείας διακεκριμένων ἀκαδημαϊκῶν, πανεπιστημικῶν, εἰδικῶν ἐπιστημόνων καὶ μιᾶς ἐμπείρου ἐκδοτικῆς ὁμάδος. Ἐντυπωσιάζει ὁ ἀριθμός τῶν λημμάτων, ἡ ἀκρίβεια καὶ ἡ πληρότης τῶν παρατιθεμένων στοιχείων, ἡ ὀργάνωσις τῆς ὕλης, ἡ προσοχή εἰς τὴν λεπτομέρειαν. Πρόκειται, ὄντως, περὶ ἐρευνητικοῦ, συντακτικοῦ καὶ ἐκδοτικοῦ ἄθλου. Εἶναι βέβαιον ὅτι τὸ Λεξικὸν τοῦτο θὰ συμβάλῃ μεγάλως εἰς τὴν προβολὴν τοῦ πλούτου καὶ τῆς ἀδιασπάστου συνεχείας τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης καὶ τοῦ πολιτισμοῦ τὸν ὁποίον αὕτη ἐνσαρκώνει, καὶ θὰ διευκολύνῃ τὴν ἐκμάθησιν τῆς Νεοελληνικῆς ὑπό τῶν νέων γενεῶν τῶν Ἑλλήνων, ἀλλὰ καὶ ὑπὸ τῶν ξένων.... Ἀνεκτίμητον πόνημα... Μνημειῶδες ἔργον.

Τὸ σημαντικὸ καὶ ἔγκυρο ἔργο τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν ἔρχεται ὡς ἀποτέλεσμα συλλογικῆς πολύχρονης ἐπιστημονικῆς ἐργασίας ἑνὸς ἐκλεκτοῦ ἐπιτελείου συνεργατῶν, ποὺ κατέθεσαν τὸ χάρισμα καὶ τὸν κόπο τους γιὰ τὴν ἔκδοση τοῦ Λεξικοῦ.

   Ἀποτελεῖ σημαντική προσφορά στὴν Παιδεία, στὸ ἀκαδημαϊκό κοινὸ, στὴν ἐπιστήμη. Ἡ χρήση τοῦ Λεξικοῦ τῆς Νεοελληνικῆς Γλώσσας καθιστᾶ εὔχρηστο τὸ θησαυρό τοῦ γλωσσικοῦ πλούτου τῆς κοινῆς σύγχρονης νεοελληνικῆς γλώσσας καὶ μεγιστοποιεῖ τὶς δυνατότητες τῆς ἐκφραστικῆς πληρότητας καὶ δημιουργικότητας τῆς σύγχρονης ἑλληνικῆς γλώσσας. Ἀναδεικνύει παράλληλα τὴν πραγματική μορφή τῆς σύγχρονης Νεοελληνικῆς, μιὰς γλώσσας ζωντανῆς μὲ θαυμαστές ἐκφραστικές δυνατότητες, καὶ μᾶς παραπέμπει στὴ Νεοελληνική γλώσσα τοῦ μέλλοντος.

Μια σημαντική πρωτοτυπία του Χρηστικού Λεξικού μεταξύ των νεοελληνικών λεξικών είναι η παροχή της διεθνούς λατινικής ονομασίας των βιολογικών ειδών.

   Πολλές φορές το ΧΛ παρέχει πιο ακριβείς ετυμολογικές πληροφορίες απ’ ότι τα άλλα λεξικά. ... Το ΧΛ δεν φοράει εθνικιστικές παρωπίδες. ... Σε κανένα νεοελληνικό λεξικό πριν από το ΧΛ δεν συμπεριλαμβάνονται λέξεις και σημασίες που χρησιμοποιούνται κυρίως στην Κύπρο.

   Το Χρηστικό Λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών είναι μεγάλο επίτευγμα. ... Αναλύει το λεξιλόγιο με τον όσο το δυνατόν πληρέστερο τρόπο. Είναι και χρηστικό και εύχρηστο, και είμαι βέβαιος ότι θα είναι έργο αναφοράς για πολλές δεκαετίες.

Το νέο αυτό λεξικό είναι χρήσιμο για τρεις λόγους: καλύπτει όλο το εύρος της γλώσσας (Es ist umfassend), είναι σύγχρονο (Es ist modern) και είναι περιγραφικό, όχι ρυθμιστικό. Αποτελεί ορόσημο στην ελληνική λεξικογραφία (Ein Meilenstein der griechischen Lexikographie). Πρόκειται για ένα συναρπαστικό και μεγαλειώδες έργο.

Με το λεξικό αυτό η Ακαδημία Αθηνών επιβεβαιώνει ότι στη δύσκολη περιοχή της ελληνικής γλώσσας πνέει φρέσκος αναγεννησιακός άνεμος. (auf dem schwierigen Gebiet der griechischen Sprache ein frischer Wind der Aufklärung Einzug gehalten hat).

Το Χρηστικό Λεξικό της Ακαδημίας είναι το λεξικό της τεχνολογικής εποχής και της Ελλάδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικά για τη διδασκαλία της Ελληνικής ως μητρικής και ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας, κρίνουμε το Χρηστικό το προσφορότερο σημερινό λεξικό: 30.000 λήμματα που ανήκουν στον πυρήνα της Νεοελληνικής, αναπτύσσονται εκτενώς και εφοδιάζονται με άφθονα επεξηγηματικά παραδείγματα, κατά κανόνα γνήσια και όχι κατασκευασμένα. Ό, τι υπάρχει σ’ αυτό το λεξικό λέγεται. Δεν είναι απλώς συλλογή λέξεων, όπως συνηθίζεται σε άλλα νεοελληνικά λεξικά.

Το Χρηστικό λεξικό υπερέχει με μεγάλη διαφορά έναντι όλων των άλλων επίτομων λεξικών σε ό,τι αφορά τον συνδυαστικό δυναμισμό των λέξεων.

Η Ακαδημία Αθηνών με την έκδοση του Χρηστικού λεξικού προσφέρει σπουδαίες υπηρεσίες στην έρευνα, τη διδασκαλία, και την προβολή και διάδοση της ελληνικής γλώσσας.

The Academy Dictionary is – in spite of the relatively short time it took to compile it – a large and fully updated dictionary, based on modern lexicographical principles, thoroughly researched, and to a large extent built from scratch. … It is one of the great advantages of the Academy Dictionary that it accepts variations while at the same time it inevitably favours one spelling.

   The analysis/definition of the different meanings of the lemmata is convincing, and their number seems absolutely reasonable. … A very large number of expressions has here been collected, presented, and explained, making the dictionary an indispensable instrument for studying Modern Greek at a higher level. … Etymologies have been updated on a very large scale and are short and precise.

   Thanks to the enormous and competent work that has been completed with this new dictionary of Modern Greek, the ground has been prepared for a better future of Greek lexicography. … It is a fantastic achievement, realized in a very short time.

Το Χρηστικό λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών εγκαινιάζει την τρίτη γενιά νεοελληνικών λεξικών, όχι μόνο επειδή βασίζεται στη σωρευμένη πείρα του 20ού αιώνα, αλλά και γιατί διαθέτει ευρύτερη σκόπευση, φιλοδοξώντας να αποτελέσει το επίσημο λεξικό της νεοελληνικής.

Η νηφαλιότητα που χαρακτηρίζει το Χρηστικό λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών αποτελεί ένδειξη ωριμότητας για τη νεοελληνική λεξικογραφία.

Με το έργο αυτό, που διαπνέεται από τον συγκεκριμένο προσανατολισμό και την εγκυρότητα της γλωσσολογίας, η Ακαδημία Αθηνών μπορεί να είναι υπερήφανη ότι έχει επιτελέσει τον προορισμό της για την «καλλιέργεια και την προαγωγή των Επιστημών και των Γραμμάτων» στο αντικείμενο της ελληνικής γλώσσας.

Μια χρήσιμη και καινοτόμα εργασία υποδομής.

Δόθηκε έμφαση στην αξιοποίηση ποικίλων εκφάνσεων του προφορικού λόγου, ο οποίος στο παρελθόν υποβαθμιζόταν κι ας αποτελούσε οργανικό κομμάτι της γλώσσας.

Ενδιαφέρουσα, ακόμη, είναι η λεξικογραφική προσέγγιση αρκετών θεωρούμενων «λαθών» στη γλώσσα, ως εναλλακτικών υφολογικών ή χρηστικών δυνατοτήτων του γλωσσικού συστήματος: Οι ασκοί του Αιόλου, το αποτίει φόρο τιμής, το εκτίει ποινή, η ωρίμανση και η τσιπούρα είναι μερικά ενδεικτικά παραδείγματα· πραγματικά, πόσοι θα έλεγαν ή θα έγραφαν: ο ασκός του Αιόλου, αποτίνει φόρο τιμής, εκτίνει ποινή, ωρίμαση και τσιππούρα;

Η Ακαδημία Αθηνών προσφέρει με το λεξικό αυτό μεγάλες υπηρεσίες όχι μόνο στο μαθητικό και φοιτητικό κοινό, αλλά και σε κάθε Έλληνα που θα ήθελε να έχει απαντήσεις, σύντομες και ουσιαστικές, για πολλά και ποικίλα θέματα της σύγχρονης ελληνικής γλώσσας, η οποία, όπως φαίνεται από το νέο λεξικό, δεν ήταν ποτέ τόσο πλούσια και εκφραστική όσο σήμερα.

Το Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας συμπυκνώνει το πώς μπορεί να επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή πρωτοτυπία στον πιο δύσκολο χώρο για να είναι ένας ερευνητής απολύτως πρωτότυπος, στον χώρο της Λεξικογραφίας. Ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης αντιμετώπισε κάθε λήμμα ξεχωριστά (κυριολεκτικά), σαν ένα ιδιαίτερο αντικείμενο έρευνας, και αντιμετώπισε το κάθε αντικείμενο έρευνας που προέκυπτε στο κάθε λήμμα με ρηξικέλευθη δημιουργικότητα. Νομίζω πως η εφαρμογή της διεπιστημονικής και της διακλαδικής προσέγγισης στη σύνταξη του Λεξικού θα ταράξει στο μέλλον τα νερά της λεξικογραφίας παγκοσμίως και θα ανανεώσει σε μεγάλο βαθμό αυτό το πεδίο έρευνας.

Είμαστε πεπεισμένοι ότι το έργο σας θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για τις επόμενες γενιές.

Το λεξικό σας μας είναι πολύ χρήσιμο στις μεταφράσεις που κάνουμε. Το έχουμε ανοιχτό δίπλα μας. Είναι το καλύτερο λεξικό που έχουμε.

Εκείνος όμως που επιδιώκει να προκαλέσει ρήγματα στον ξύλινο λόγο των σχολικών δοκιμίων, να εκγυμνάσει τους μαθητές του ώστε να ξεκλειδώνουν την γλώσσα της διαφήμισης, των ψηφιακών κοινωνικών δικτύων, άλλων κοινωνικών ομάδων και να δουλέψει δημιουργικά, ανοιχτά και κριτικά με την γλώσσα, τότε το Χρηστικό Λεξικό είναι το δικό του βιβλίο αναφοράς.

Το Χρηστικό Λεξικό δεν θα εμπλουτίσει απλά την παραδοσιακή διδασκαλία, αλλά αξιοποιώντας το με τον κατάλληλο τρόπο οι μαθητές θα οδηγηθούν μέσα από δραστηριότητες -επαγωγικά, σε κριτική γλωσσική επίγνωση. [...] ό,τι ελπιδοφόρο εισέρχεται στο σχολείο, όπως το Χρηστικό Λεξικό της Ακαδημίας, δηλαδή μια σύγχρονη λογική για την διδασκαλία της γλώσσας, η οποία βοηθά στην κατασκευή απενοχοποιημένων και δημιουργικών ταυτοτήτων για τους μαθητές, κινδυνεύει μέσα στον κυκεώνα των διαγωνισμάτων, των ευκτικών, της απομνημόνευσης των ορθών συνώνυμων και αντώνυμων.

Το λεξικό της Ακαδημίας είναι το μόνο σύγχρονο λεξικό στο οποίο η κίνηση της γλώσσας διαλάμπει πίσω από τα λήμματα. Εάν τα υπόλοιπα αποτελούν φωτογραφικές αποτυπώσεις, το λεξικό αυτό μοιάζει να χρησιμοποιεί κάμερα κίνησης.

Η Ακαδημία Αθηνών εκφράζει τη σκέψη πνευματικών ανθρώπων και ορθώς αφουγκράζεται, παρατηρεί και καταγράφει, με οξυδέρκεια, τη φωνή του ελληνικού λαού, τη γλώσσα του. [...] Νομίζω ότι πρέπει να ευχαριστήσουμε την Ακαδημία. Το χρειαζόμαστε, το έχουμε ανάγκη στους χαλεπούς καιρούς μας. [...] Ευχαριστούμε, Ακαδημία...».

The Χρηστικό λεξικό is an impressive achievement in that it presents the lexical treasury of the Greek language in its most dynamic and representative form, as it appears and is used today at the beginning of the 21^st century.

Not unexpectedly, this dictionary does not make any judgements about what is ‘proper’ or standard. Rather it describes the Greek language in the natural and unpretentious way that it is expressed by its Greek speakers.

As with other quality international dictionaries, such as the Oxford Language Dictionaries, Merriam-Webster, etc., this will be a significant accomplishment as it will ensure that the dictionary will continue to keep pace with the ongoing linguistic and socio-cultural developments of the Greek language.