| ID | Λήμμα | Ερμηνεία | |
|---|---|---|---|
| 57280 | χρεολύσιο | χρε-ο-λύ-σι-ο {χρεολυσί-ων, συνηθέστ. στον πληθ.} & χρεωλύσιο: ΟΙΚΟΝ. καθεμιά από τις δόσεις που καταβάλλονται για την εξόφληση δανείου: αποπληρωμή ~ων. Βλ. τοκο~. | |
| 57281 | χρεολυτικός | , ή, ό χρε-ο-λυ-τι-κός επίθ. & χρεωλυτικός: ΟΙΚΟΝ. που σχετίζεται με τα χρεολύσια: ~ό: δάνειο. ~ές: δόσεις. Βλ. τοκο~. | |
| 57282 | χρεοπιστώνω | χρε-ο-πι-στώ-νω ρ. (μτβ.) {χρεοπιστώ-σει, χρεοπιστών-εται} & χρεωπιστώνω: ΟΙΚΟΝ. καταγράφω χρέη και πιστώσεις: Οι (τραπεζικοί) λογαριασμοί ~ονται (: ενημερώνονται). | |
| 57283 | χρεοπίστωση | χρε-ο-πί-στω-ση ουσ. (θηλ.) & χρεωπίστωση: ΟΙΚΟΝ. η ενέργεια ή το αποτέλεσμα του χρεοπιστώνω. | |
| 57284 | χρέος | χρέ-ος ουσ. (ουδ.) {χρέ-ους | -η, -ών} 1. ΟΙΚΟΝ. υποχρέωση καταβολής ή επιστροφής χρηματικού ποσού που έχει δοθεί συνήθ. ως πίστωση· οφειλή: δυσβάσταχτο/υπέρογκο/υψηλό ~. Ασφαλιστικό/δημοσιονομικό/ενυπόθηκο/ιδιωτικό/καθαρό ~. Αστικά/εμπορικά/εταιρικά/συσσωρευμένα/φορολογικά ~η. ~ της τάξης των/ύψους ... ευρώ. Αναδοχή/απαλοιφή/(άμεση) απόδοση/απομείωση/απόσβεση/διαγραφή/μηδενισμός/παραγραφή/σβήσιμο/τακτοποίηση του ~ους. Τα ~η της επιχείρησης (βλ. παθητικό). ~η από τζόγο. Είσπραξη/κεφαλαιοποίηση/τόκοι ~ών. Έχει ~η (= είναι χρεωμένος). Άφησε ~η (πβ. φέσι). Δεν μπορεί να (απο)πληρώσει/εξοφλήσει τα ~η του (βλ. αναξιόχρεος, φερέγγυος). Διώκεται για ~η προς το Δημόσιο. (μτφ.) Έχει γονατίσει απ' τα ~η. Βλ. πιστοληπτική ικανότητα, υποθήκη. 2. (μτφ.) ευθύνη, ηθική υποχρέωση, καθήκον: ιερό/ιστορικό/κοινωνικό/πολιτικό ~. Συναίσθηση του ~ους. Είναι ~ όλων μας να ... Έχω ~ να ... Θεωρώ ~ μου να ... Επιτελεί το ~ του. Έκανε το ~ του προς την πατρίδα (: υπηρέτησε στον στρατό). Εκπλήρωσε το ~ του απέναντι ... Πβ. αποστολή. ● ΣΥΜΠΛ.: απεχθές χρέος & επαχθές χρέος: ΝΟΜ.-ΟΙΚΟΝ. μη νομιμοποιημένη οφειλή, σε περιπτώσεις όπου η δανειακή σύμβαση έχει συναφθεί με τη σύμφωνη γνώμη του πιστωτή, χωρίς τη συγκατάθεση του έθνους και το χρηματικό ποσό του δανείου έχει σπαταληθεί με τρόπο που αντιβαίνει στα λαϊκά συμφέροντα. [< αγγλ. odious debt, 1927] , δημόσιο/εθνικό χρέος & (σπάν.) κυβερνητικό χρέος & (προφ.) χρέος: ΟΙΚΟΝ. οφειλές του Δημοσίου που προέρχονται από τη σύναψη δανείων με φυσικά ή νομικά πρόσωπα του εσωτερικού ή του εξωτερικού για την κάλυψη κρατικών αναγκών: ακαθάριστο/συνολικό ~ ~. Αύξηση/διόγκωση του δημόσιου ~ους. Αναδιαπραγμάτευση/αναδιάρθρωση/αναδιάταξη/διακανονισμός/διαχείριση/διευθέτηση του εθνικού ~ους. Το χρέος της χώρας έφτασε/υπερβαίνει τα ... ευρώ. Το ~ ~ ανέρχεται/εκτινάχθηκε στο ... % του ΑΕΠ. Βλ. δημοσιονομικό έλλειμμα, πληθωρισμός. , άφεση χρέους βλ. άφεση, κούρεμα (χρέους) βλ. κούρεμα, χρέος τιμής βλ. τιμή ● ΦΡ.: αναλαμβάνω/ασκώ/(εκ)τελώ χρέη/καθήκοντα (λόγ.): έχω αναλάβει συγκεκριμένη αρμοδιότητα: ~ει/~εί ~ γραμματέα/διερμηνέα. Ο ασκών/εκτελών ~ Προέδρου. Πβ. χρηματίζω., βάζω χρέος (προφ.): χρεώνομαι. Έβαλε ~ ... ευρώ, για ν' αγοράσει ..., πνίγεται/είναι βουτηγμένος/έχει βουλιάξει στα χρέη & τον πνίγουν τα χρέη (μτφ.-προφ.): χρωστά πολλά λεφτά, είναι καταχρεωμένος. [< αρχ. χρέος] | |
| 57285 | χρεοστάσιο | χρε-ο-στά-σι-ο ουσ. (ουδ.) {χρεοστασί-ου} & χρεωστάσιο: ΟΙΚΟΝ. προσωρινή αναστολή (με απόφαση του κράτους) της απόσβεσης χρεών ή των διώξεων για χρέη, λόγω έκτακτων συνθηκών, όπως πόλεμος ή οικονομική κρίση: κήρυξη ~ου. Βλ. δικαιοστάσιο, μορατόριουμ, -στάσιο. [< γαλλ. moratorium] | |
| 57286 | χρεοφειλέτης | χρε-ο-φει-λέ-της ουσ. (αρσ.) & χρεωφειλέτης: ΟΙΚΟΝ. χρεώστης. [< μτγν. χρεοφειλέτης, αρχ. χρεωφειλέτης] | |
| 57287 | χρέπι | χρέ-πι ουσ. (ουδ.) (αργκό): αυτοκίνητο ή μηχάνημα παλιό και σε κακή κατάσταση. ΣΥΝ. σαπάκι, σαράβαλο (1) | |
| 57288 | χρεω- & χρεώ- | βλ. χρεο- | |
| 57289 | χρέωμα | χρέ-ω-μα ουσ. (ουδ.) (προφ.): επίρριψη ευθυνών. | |
| 57290 | χρεωμένος | , η, ο χρε-ω-μέ-νος επίθ.: που έχει χρεωθεί: ~η: οικονομία/χώρα. ~ες: επιχειρήσεις/οικογένειες. ~α: νοικοκυριά. ~ (: με χρέος) από δάνεια/πιστώσεις. Είναι ~ μέχρι το κόκαλο/λαιμό (πβ. κατα~, υπερ~, χρεώστης).|| ~ο: ποσό (: οφειλόμενο, χρωστούμενο). ~ες: πιστωτικές κάρτες. ~α: σπίτια (πβ. υποθηκευμένος).|| (μτφ.) ~ με την αποτυχία/ήττα (πβ. φορτωμένος). | |
| 57291 | χρεώνω | χρε-ώ-νω ρ. (μτβ.) {χρέω-σα, χρεώ-σει, -θηκα, χρεω-θεί, χρεών-οντας, χρεω-μένος} 1. καθιστώ κάποιον υπόχρεο να καταβάλει χρηματικό ποσό για την παροχή αγαθών ή υπηρεσιών· τον υποχρεώνω να το εξοφλήσει: Τους ~ει (με) ... ευρώ την επίσκεψη. ~ει διπλή ταρίφα. ~ουν ακριβά/φτηνά τον καφέ (πβ. κοστολογώ). ~ουν με προμήθεια τις συναλλαγές/με ΦΠΑ τους πελάτες τους (πβ. επιβαρύνω). Έχουν ~σει τη χώρα/το κράτος με εκατομμύρια ευρώ. ~σέ τα στον λογαριασμό μου! Οι κλήσεις ~ονται ανά λεπτό/επιπλέον/κανονικά. Βλ. κατα~, υπερ~.|| ~ την πιστωτική μου κάρτα με αγορές. Βλ. πιστώνω.|| ~θηκε με (= του καταλογίστηκε) πρόστιμο. 2. (μτφ.) αποδίδω σε κάποιον την ευθύνη για κάτι αρνητικό, τον θεωρώ υπεύθυνο για αυτό: Μην τα ~εις όλα στους άλλους. Του ~σαν λάθη που οδήγησαν στην ήττα. Της ~σε το δυστύχημα. Δεν θέλει να ~θεί το κόστος μιας απόρριψης. (ΑΘΛ.) Ο παίκτης ~θηκε με ποινή/φάουλ. ΣΥΝ. επιρρίπτω ευθύνες σε κάποιον, καταλογίζω (1), φορτώνω (4) 3. (επίσ.) παραχωρώ κάτι σε κάποιον, καθιστώντας τον υπεύθυνο για τη σωστή χρήση και την επιστροφή του: Οπλισμός που ~εται από την υπηρεσία σε αστυνομικό. ● Παθ.: χρεώνομαι 1. οφείλω χρήματα, έχω χρέος: ~θηκαν για να αγοράσουν σκάφος/σπίτι (= δανείστηκαν, έβαλαν χρέος). ΑΝΤ. ξεχρεώνω 2. (μτφ.-θετ. συνυποδ.) αναλαμβάνω, επωμίζομαι: Εισαγγελέας/υπάλληλος που ~θηκε την υπόθεση. | |
| 57292 | χρέωση | χρέ-ω-ση ουσ. (θηλ.) 1. η ενέργεια ή το αποτέλεσμα του χρεώνω· ειδικότ. καταγραφή χρεών στην αριστερή στήλη λογαριασμού· συνεκδ. η αντίστοιχη στήλη: (υπερ)αστική/έξτρα/ετήσια/εφάπαξ/μηνιαία/πάγια/σταθερή/τηλεφωνική ~. ~ διοδίων/καυσίμων/ναύλων/ομιλίας/πιστωτικής κάρτας/συνδρομητών/ΦΠΑ. ~ ... ευρώ ετησίως. ~ επί της συναλλαγής. Λογαριασμοί/μονάδες/όριο/πακέτα/σύστημα/τιμές/τρόποι/χρόνος ~ης. Ώρες μειωμένης ~ης. Κατανάλωση κανονικής ~ης. Γραμμή/πληροφορίες χωρίς ~. Παροχές με ~. Αστρονομικές/αυξημένες/ευρυζωνικές/ισχύουσες/υπέρογκες/φθηνές ~ώσεις. ~ώσεις εγκατάστασης/νοσηλείας/πλοήγησης/ρεύματος. ~ώσεις προς κινητά/χονδρικής. Βλ. απο~, ογκο~, υπερ~, χιλιομετρο~, χρονο~. ΑΝΤ. πίστωση (2) 2. (σπάν.-μτφ.) καταλογισμός: Ζητήθηκε ~ (= επίρριψη) ευθυνών. 3. (επίσ.) παραχώρηση αντικειμένου με παράλληλη υποχρέωση επιστροφής: υπηρεσιακή ~ όπλου (σε αστυνομικούς). | |
| 57293 | χρεώσιμος | , η, ο χρε-ώ-σι-μος επίθ. (επίσ.): για τον οποίο απαιτείται καταβολή χρηματικού ποσού: ~ος: χρόνος ομιλίας (: που βαρύνεται με ορισμένη χρέωση). ~η: διάρκεια/κλήση. ~ες: υπηρεσίες (προσωπικού τηλεφωνητή, φραγής). ~α: μηνύματα. Μη ~ο SMS. | |
| 57294 | χρεωστάσιο | βλ. χρεοστάσιο | |
| 57295 | χρεώστης | χρε-ώ-στης ουσ. (αρσ.) {(σπάν.) θηλ. χρεώστρια}: ΝΟΜ. φυσικό ή νομικό πρόσωπο που χρωστά χρήματα: αναξιόχρεος/εμπορικός/ιδιωτικός/μακροπρόθεσμος/(λόγ.) πτωχεύσας ~. ~ προστίμου/φόρου. Ρευστοποίηση περιουσίας ~η. Δικαστικοί ~ες. ~ες δημοσίου/ιδιωτικού τομέα. ~ες ασφαλίστρων/ληξιπρόθεσμων δόσεων. ~ες εξωτερικού. Το ποσό που έχει υποχρέωση να καταβάλει/που οφείλει ο ~. Βλ. πιστολήπτης, πιστωτής.|| (θηλ., ως επίθ.) ~τρια: τράπεζα. ~τριες: επιχειρήσεις. ΣΥΝ. οφειλέτης, χρεοφειλέτης ΑΝΤ. δανειστής [< μτγν. χρεώστης] | |
| 57296 | χρεωστικός | , ή, ό χρε-ω-στι-κός επίθ.: που σχετίζεται με τη χρέωση: ~ός: τίτλος. ~ή: εγγραφή/φορολογία. ~ό: επιτόκιο/ομόλογο/ποσό/υπόλοιπο/ΦΠΑ. ~οί: τόκοι. ~ές: οφειλές. ~ά: γραμμάτια/τιμολόγια. ΑΝΤ. πιστωτικός.|| (στις τηλεφωνικές κλήσεις:) ~ές: μονάδες. ● Ουσ.: χρεωστικό (το) (προφ.) 1. ενν. εκκαθαριστικό σημείωμα ή έγγραφο: ενυπόγραφα ~ά. 2. {συνήθ. στον πληθ.} ενν. ποσό: εξόφληση/καταβολή ~ών. Πβ. οφειλή, χρέος, χρωστούμενα. ● επίρρ.: χρεωστικώς [-ῶς] (λόγ.) ● ΣΥΜΠΛ.: χρεωστική (κάρτα): ΟΙΚΟΝ. κάρτα αυτόματων συναλλαγών με την οποία το οφειλόμενο ποσό πληρώνεται κατευθείαν από τον λογαριασμό του κατόχου, χωρίς να επιβαρυνθεί με τόκους: προπληρωμένη ~ ~. Πβ. πλαστικό χρήμα. Βλ. κάρτα αναλήψεων/μετρητών, πιστωτική (κάρτα), χρυσή κάρτα. [< αγγλ. debit card, 1975] [< μεσν. χρεωστικός] | |
| 57297 | χρεωστούμενος | , η, ο βλ. χρωστούμενος | |
| 57298 | χρεωφειλέτης | βλ. χρεοφειλέτης | |
| 57299 | χρήζω | χρή-ζω ρ. (μτβ.) {στο γ' πρόσ. ενεστ.} (+ γεν.) (λόγ.): χρειάζομαι, έχω την ανάγκη: Το κτίριο ~ει επισκευής/συντήρησης. Το ζήτημα ~ει διερεύνησης/επανεξέτασης/προσοχής. Άτομα που ~ουν βοήθειας. Ασθενείς που ~ουν συνεχούς παρακολούθησης/φαρμακευτικής αγωγής/χειρουργικής επέμβασης.|| Δηλώσεις που δεν ~ουν σχολιασμού. ● Μτχ.: χρήζων , ουσα, ον: Μνημείο ~ον ειδικής προστασίας. Περιπτώσεις ~ουσες εισαγγελικής παρέμβασης. Άτομα ~οντα βοήθειας. [< αρχ. χρῄζω] |
Πανεπιστημίου 28, 106 79, Αθήνα
210 3664700
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Αθήνα 2023.
Τρίστηλο με έγχρωμα λήμματα, σε χαρτί βίβλου των 60γρ. διαστάσεων 21 x 29,50 εκατοστά.
© 2022 ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ