Αναζήτηση

αλογάκι [ἀλογάκι] α-λο-γά-κι ουσ. (ουδ.) 1. νεαρό ή μικρόσωμο άλογο. Πβ. ιππάριο, πόνι, πουλάρι. 2. παιδικό παιχνίδι με μορφή αλόγου: ξύλινο/πλαστικό ~. 3. πιόνι του σκακιού, άλογο, ίππος. ● αλογάκια (τα): μηχανικό παιχνίδι στο λούνα παρκ με αλογάκια ή άλλα ομοιώματα ζώων, τα οποία στηρίζονται σε κατακόρυφο άξονα και περιστρέφονται πάνω σε εξέδρα· καρουσέλ. ● ΣΥΜΠΛ.: αλογάκι της θάλασσας: ΙΧΘΥΟΛ. ιππόκαμπος., αλογάκι της Παναγίας (κοινό): ΖΩΟΛ. σαρκοφάγο, συνήθ. πράσινο έντομο (επιστ. ονομασ. Mantis religiosa) μήκους περίπου πέντε εκατοστών, με μικρό τριγωνικό κεφάλι, μακρόστενο θώρακα και μακριά μπροστινά πόδια με τα οποία συλλαμβάνει την τροφή του. ΣΥΝ. μάντις ● βλ. άλογο [< μεσν. αλογάκιν]

γαϊδούρι γαϊ-δού-ρι ουσ. (ουδ.) {γαϊδουριού} 1. ΖΩΟΛ. γάιδαρος: γκρι ~. Καβάλα στο ~. Βλ. μουλάρι, όναγρος, -ούρι. 2. (υβριστ.) άξεστος, αδιάφορος, αχάριστος άνθρωπος: Μόνο για τον εαυτό του νοιάζεται/δεν συγκινείται καθόλου το ~!|| (ως επίθ.) Υπάρχουν και ~ια οδηγοί. 3. (μτφ.) για άνθρωπο που αντέχει μεγάλο βάρος, πίεση: Φορτώνομαι σαν ~ με ψώνια. ● Υποκ.: γαϊδουράκι (το) ● ΦΡ.: γαϊδούρι/μουλάρι ξεσαμάρωτο/ξεκαπίστρωτο/ξέστρωτο (υβριστ.-επιτατ.): για άνθρωπο υπερβολικά αγενή, αναίσθητο, ακαλλιέργητο ή σπανιότ. ατίθασο., μεγάλωσε το γαϊδουράκι, μίκρυνε το σαμαράκι (παροιμ.): για παιδί που δεν του κάνουν τα ρούχα του, επειδή ψήλωσε., δεν ξέρει να μοιράσει/να χωρίσει δυο γαϊδάρων/γαϊδουριών άχυρα βλ. γάιδαρος [< μεσν. γαϊδούρι]

γκανιάν γκα-νιάν ουσ. (ουδ.) {άκλ.}: (στον ιππόδρομο) το άλογο που θεωρείται ο επικρατέστερος νικητής της κούρσας· γενικότ. φαβορί: το ~ της ημέρας. Ποντάρω στο ~. Παίζει ~ (: στοιχηματίζει σε αυτό). Βλ. δίδυμο, πλασέ.|| (μτφ., για πολιτικό υποψήφιο) Πάει για ~ στις εκλογές. [< γαλλ. gagnant]

κάρο κά-ρο ουσ. (ουδ.) & κάρρο (παλαιότ.) : όχημα με ξύλινα και μεταλλικά μέρη, συρόμενο από ζώο, για μεταφορά φορτίου: (δί-/τετρά-)τροχο ~. ~ με άλογο. Ο οδηγός του ~ου (βλ. καροτσιέρης). ~ που έσερνε βόδια. Πβ. άμαξα, αραμπάς, καρότσα.|| (μτφ.-μειωτ., για μεταφορικό μέσο, συνήθ. αργό, παλιό και σε κακή κατάσταση) Εγώ με τέτοιο ~ δεν έρχομαι! Πβ. καρούλι, σακαράκα, σαράβαλο. ● ΦΡ.: βάζει το κάρο/την άμαξα μπροστά από το άλογο: κάνει κάτι με λάθος σειρά, ενεργεί αντίθετα με τη λογική [< πβ. αγγλ. put the cart before the horse, αρχ. ἡ ἅμαξα τὸν βοῦν (ἕλκει)] , ένα κάρο (μτφ.-συνήθ. αρνητ. συνυποδ.): για δήλωση πλήθους, μεγάλης ποσότητας: ~ ~ λεφτά/προβλήματα. ~ ~ ανοησίες! Πβ. μάτσο, σωρό. ΣΥΝ. ένα(ν) σκασμό ... [< μτγν. κάρρον]

κούρσα κούρ-σα ουσ. (θηλ.) 1. αγώνας δρομέων, αυτοκινήτων, σκαφών, ποδηλάτων, αλόγων και η αντίστοιχη κάλυψη της διαδρομής: αργή/γρήγορη/δοκιμαστική/προκριματική/τελική ~. ~ ανδρών/γυναικών. ~ αντοχής/ταχύτητας (πβ. σπριντ). Ακύρωση/εκκίνηση/επικεφαλής/νικητής της ~ας. Αγωνίζομαι/παίρνω μέρος/συμμετέχω/τερματίζω/τρέχω/χάνω σε ~. Οδηγώ την ~ (: προηγούμαι, προπορεύομαι). Κέρδισε την ~ των 100/400/800/1500 μέτρων. Βλ. γκραν πρι.|| Τρελή ~ (= ταχύτατη).|| (προφ.) Οι ~ες (= οι ιπποδρομίες). 2. (μτφ.) έντονος ανταγωνισμός, συνήθ. για την πρωτιά, τη νίκη: διεθνής/ξέφρενη ~. Η ~ των εκλογών/των εξοπλισμών/της τεχνολογίας/των υποψηφιοτήτων. Στην ~ της αρχηγίας/της προεδρίας. Πβ. αντιπαλότητα, πόλεμος. 3. (προφ.) μετακίνηση με ταξί· συνεκδ. το κόστος της ή ο πελάτης: διπλή/νυχτερινή/σύντομη ~. Η ~ από το αεροδρόμιο έχει πρόσθετη επιβάρυνση. Πβ. διαδρομή.|| Πλήρωσα την ~. Πήρε ~ τον ... 4. μεγάλο και ακριβό συνήθ. αυτοκίνητο: ~ πολυτελείας. Πβ. λιμουζίνα. ● Υποκ.: κουρσάκι (το): στη σημ. 4. ● Μεγεθ.: κουρσάρα (η): στη σημ. 4. ● ΣΥΜΠΛ.: άλογο κούρσας: αυτό που τρέχει σε ιπποδρομίες· μτφ. πρόσωπο που ασχολείται με τον πρωταθλητισμό. [< αγγλ. racehorse] , κούρσα θανάτου: γρήγορη πορεία, συχνά καταδίωξη, που καταλήγει σε θάνατο., κούρσα διαδοχής βλ. διαδοχή [< πβ. μεσν. κούρσα 'πορεία καραβιού', γαλλ. course]

-λόγος επίθημα αρσενικών και θηλυκών ουσιαστικών με αναφορά σε 1. ειδικό επιστήμονα ή επαγγελματία: (o/η) αρχαιο~/αστικο~/βιο~/θεο~/παθο~. Εκλογο~.|| Ηλεκτρο~. Βλ. -γράφος. 2. πρόσωπο που συνηθίζει να τοποθετείται ή να εκφράζεται με συγκεκριμένο τρόπο: (αρνητ. συνυποδ.) καταστροφο~/κινδυνο~.|| Ευφυο~. Καυχησιο~/λασπο~/χυδαιο~. 3. (σπάν.) άτομο που συλλέγει ό,τι δηλώνει η πρωτότυπη λέξη: ανθο~/σταχυο~. 4. (σπανιότ.-μόνο στο αρσ.) εργαλείο: βιδο~.

-ούχος², α/ος, ο: επίθημα λόγιων επιθέτων με αναφορά σε συγκεκριμένο συστατικό του προσδιοριζόμενου: αερι~/αλκοολ~/ανθρακ~/βιταμιν~/θει~/πρωτεϊν~/φωσφορ~/χλωρι~.

τσετσέ τσε-τσέ ουσ. (θηλ.) {άκλ.} & μύγα τσε τσε: ΖΩΟΛ. είδος αφρικανικής μύγας (επιστ. ονομασ. Glossina morsitans, οικογ. Tabanidae) που, ρουφώντας αίμα, αναπαράγεται σε ζεστά και υγρά περιβάλλοντα και μεταδίδει στον άνθρωπο την ασθένεια του ύπνου. Βλ. τρυπανοσωμίαση. ● ΦΡ.: τον τσίμπησε (μύγα) τσε τσε/μύγα/αλογόμυγα (μτφ.-προφ.): για κάποιον που εξοργίζεται ξαφνικά, που αντιδρά αλλοπρόσαλλα: Τι σ' έπιασε και κάνεις έτσι; Μύγα (τσε τσε) σε τσίμπησε; [< γαλλ. tsé-tsé]

υδραλογόνα [ὑδραλογόνα] υ-δρα-λο-γό-να ουσ. (ουδ.) (τα): ΧΗΜ. ανόργανα οξέα που προκύπτουν από την ένωση υδρογόνου με αλογόνα.

χρυσόμυγα χρυ-σό-μυ-γα ουσ. (θηλ.): ΖΩΟΛ. κοινή ονομασία κάθε κολεόπτερου χρυσοπράσινου εντόμου. Βλ. αλογόμυγα, μηλολόνθη.