παξιμάδι πα-ξι-μά-δι ουσ. (ουδ.) {παξιμαδιού} 1. ΤΕΧΝΟΛ. ΤΡΟΦ. ξερό και σκληρό κομμάτι ψωμιού που έχει ψηθεί καλά (ή δύο φορές, βλ. διπλοφουρνιστός) στον φούρνο: κριθαρένιο ~. ~ ολικής άλεσης/σικάλεως. Πβ. γαλέτα, ντάκος. Βλ. κριτσίνι, φρυγανιά.2. ΤΕΧΝΟΛ. μεταλλικό συνήθ. εξάρτημα που έχει τρύπα με εσωτερικό σπείρωμα, για να βιδώνεται βίδα ή σπανιότ. σωλήνας σε αυτή και χρησιμοποιείται για τη σύνδεση αντικειμένων. Πβ. ρακόρ. ΣΥΝ. περικόχλιο ● Υποκ.: παξιμαδάκι (το) ● ΦΡ.: θέλει βρεγμένο το παξιμάδι (παροιμ.): τα θέλει όλα έτοιμα, στο χέρι· κατ' επέκτ. είναι μεγάλος τεμπέλης., κάνω το σκατό μου παξιμάδι βλ. σκατό [< 1: μεσν. παξιμάδι < παξιμάδιον < παξαμάδιον < ανθρ. Παξαμᾶς]
διπλοφουρνιστός
διπλοφουρνιστός, ή, ό δι-πλο-φουρ-νι-στός επίθ.: (κυρ. για παξιμάδι) που έχει ψηθεί στον φούρνο δύο φορές.
σκατό σκα-τό ουσ. (ουδ.) (προφ.) 1. {συνηθέστ. στον πληθ.} περιττώματα συνήθ. ανθρώπου ή ζώων· κατ' επέκτ. κάθε ακαθαρσία. ΣΥΝ. κακά, κόπρανα (1), κουράδα 2. (μτφ.-μειωτ.) όποιος ή ό,τι θεωρείται ότι δεν έχει αξία, σημασία, ποιότητα· (στον πληθ., ως επίρρ.) πολύ άσχημα, χάλια: Παντού τα ίδια ~ά. (υβριστ.) Τι θες, ρε ~; (για νέο και άπειρο άνθρωπο:) Για κοίτα ένα ~ που θα μας πει πώς θα το φτιάξουμε! (χαϊδευτ., για παιδάκι:) Ένα τόσο δα ~.|| Περάσαμε ~ά. Διάθεση ~ά. 3. {στον πληθ.} (υβριστ.) (σε ερωτήσεις, αναφωνήσεις, απαντήσεις) για έκφραση οργής, αγανάκτησης, έντονης αποδοκιμασίας, απαξίωσης: Τι ~ά έχει πάθει επιτέλους; Τι ~ά έγινε πάλι; Πώς ~ά τον λένε; Πβ. διάβολος.|| ~ά! Τσαντίστηκα βραδιάτικα!|| ~ά (= ξεράδια) ξέρεις! ● Υποκ.: σκατούλα (η), σκατουλάκι (το), σκατούλι (το), σκατουλίτσα (η) ● ΦΡ.: κάνω το σκατό μου παξιμάδι (προφ.): κάνω αιματηρές οικονομίες: Έκανε ~ του ~ και σπούδασε τρία παιδιά., τρώω σκατά (μτφ.-προφ.): υποφέρω τα πάνδεινα: (υβριστ.) ~ να φας! , όποιος νύχτα περπατεί, λάσπες και σκατά πατεί βλ. νύχτα, σαν τις μύγες στο σκατό βλ. μύγα, σκατά στα μούτρα σου! βλ. μούτρο, τα κάνω θάλασσα/σαλάτα/μαντάρα/μούσκεμα/σκατά/ρόιδο βλ. θάλασσα [< μεσν. σκατό(ν) < αρχ. σκῶρ, γεν. σκατός ‘κόπρανα’]
ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ
Πανεπιστημίου 28, 106 79, Αθήνα 210 3664700 Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.