Αναζήτηση

βάθος βά-θος ουσ. (ουδ.) {βάθ-ους | -η, -ών} 1. η απόσταση ανάμεσα σε ένα ανώτερο και ένα κατώτερο επίπεδο: το ~ του γκρεμού/λάκκου/πηγαδιού. ~ γεώτρησης/εκσκαφής ... μέτρα. Σεισμός μικρού ~ους (= επιφανειακός). Έσκαψαν/καταδύθηκαν/κατέβηκαν σε μεγάλο ~. 2. η απόσταση ανάμεσα σε ένα πρόσθιο και ένα οπίσθιο επίπεδο: το ~ της σπηλιάς/στοάς (πβ. εσωτερικό). (στη ζωγραφική) Η αίσθηση/εντύπωση του ~ους (= του χώρου· βλ. προοπτική). Στο ~ (= φόντο) του πίνακα διακρίνονται δύο φιγούρες. 3. (μτφ.) έκταση, εύρος, μέγεθος: το ~ της γνώσης/σκέψης/σοφίας του. Το ~ ενός προβλήματος.|| Το απύθμενο ~ της ψευτιάς. ΣΥΝ. πλάτος (2) 4. (μτφ.) ουσία, περιεχόμενο: το ~ (= βαθύτερο νόημα) των λέξεων. Πολιτική με ~. Άνθρωπος χωρίς ~ (= κενός). 5. ΦΙΛΟΣ. (στη Λογική) το σύνολο των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων μιας έννοιας, με τα οποία διαφοροποιείται από κάθε άλλη. Βλ. γένος, πλάτος. ● ΣΥΜΠΛ.: βάθος πεδίου: ΦΩΤΟΓΡ. η απόσταση ανάμεσα στο πιο κοντινό στον φακό αντικείμενο και στο πιο απομακρυσμένο από αυτόν, όταν αυτά απεικονίζονται με ευκρίνεια στη φωτογραφία: Αλλάζω/βελτιώνω/ελαχιστοποιώ/μεγιστοποιώ το ~ ~. [< γαλλ. p rofondeur du champ ] , βάθος χρώματος: ΠΛΗΡΟΦ. ο αριθµός των δυαδικών στοιχείων που διατίθενται για την αποθήκευση της πληροφορίας του χρωµατισµού κάθε εικονοστοιχείου: Το ~ ~ ανέρχεται σε/φτάνει τα ... μπιτ. [< αγγλ. color depth] , θόρυβος βάθους: ΤΗΛΕΠ. που προέρχεται από πηγή (ήχου) διαφορετική από αυτή που ηχογραφείται. [< αγγλ. background noise] , βαθιά οικολογία/οικολογία του βάθους βλ. οικολογία, εστιακό βάθος βλ. εστιακός, ψυχολογία του βάθους βλ. ψυχολογία ● ΦΡ.: από τα βάθη της καρδιάς/της ψυχής (μου) & (λόγ.) εκ βάθους/από μέσης καρδίας: για έκφραση γνήσιων και έντονων συναισθημάτων: Σας ευχαριστώ/συγχαίρω ~ ~ (= ειλικρινά)! Εύχομαι ~ ~ υγεία και μακροημέρευση! ΣΥΝ. από καρδιάς, με όλη μου την ψυχή/την καρδιά [< γαλλ. du fond de mon coeur] , εν τω βάθει (επιστ.): στο βάθος: (ΙΑΤΡ.) ~ ~ λοίμωξη/φλεβική θρόμβωση. ~ ~ καμπτήρας (δακτύλων). ΑΝΤ. επιπολής, κατά (/στο) βάθος: στην πραγματικότητα: ~ ~, είναι καλός άνθρωπος.|| Ξέρω, ~ ~ (: βαθιά μέσα μου), ότι λέει ψέματα. [< γαλλ. au/dans le fond] , με βάθος χρόνου 1. με προοπτική: επένδυση/συνεργασία ~ ~. 2. (για στόχο) με προβλεπόμενο χρονικό όριο για την επίτευξή του: έργα ~ ~ τα πέντε έτη/το 2020 (= με χρονικό ορίζοντα)., σε βάθος & (λόγ.) εις βάθος: που φτάνει στην ουσία των πραγμάτων: ανάλυση/έρευνα ~ ~ (= λεπτομερής, σχολαστική). Γνωρίζω ~ ~ το θέμα. Εξέτασε ~ ~ την υπόθεση (= διεξοδικά).|| Καθαριότητα ~ ~. Βλ. επιφανειακός. [< αγγλ. in depth, γαλλ. au fond de, à fond] , σε βάθος και (σε) πλάτος/σε πλάτος και (σε) βάθος 1. λεπτομερώς, από όλες τις πλευρές: έλεγχος ~ ~. Τα δεδομένα μελετήθηκαν ~ ~. ΣΥΝ. ενδελεχώς. 2. σε όλα τα επίπεδα: διεύρυνση/μεταρρύθμιση ~ ~., σε βάθος χρόνου 1. μακροπρόθεσμα, μελλοντικά: εφαρμογή του μέτρου σε (ικανό) ~ ~, όχι αμέσως. Αλλαγές που πραγματοποιούνται σταδιακά και ~ ~. 2. (προκειμένου για συγκεκριμένη χρονική προθεσμία) σε διάστημα: υλοποίηση του προγράμματος ~ ~ οκτώ μηνών. [< αγγλ. in time depth] , τα βάθη του χρόνου/των αιώνων: το πολύ μακρινό παρελθόν: Ιστορία/πολιτισμός που ξεκινά από τα/που χάνεται στα ~ ~., το βάθος/τα βάθη (συνήθ. προηγείται η πρόθ. σε ή από) 1. το εσώτερο σημείο, το πίσω μέρος: Στο ~ διακρίνεται το χωριό. Στο ~ του ορίζοντα. Τον είδε στο ~ της αίθουσας/του διαδρόμου.|| (μτφ.) Εικόνες από ~ της μνήμης/του μυαλού (πβ. μύχια). 2. το πιο απομακρυσμένο ή πάρα πολύ μακρινό σημείο: ταξίδι στα ~ της ερήμου (πβ. πέρατα). 3. {συνήθ. στον πληθ.} πολύ χαμηλό ή το χαμηλότερο σημείο: από τα/στα ~ της Γης (πβ. έγκατα)/της θάλασσας (πβ. πυθμένας). Αποστολές στα (άγνωστα) ~ των ωκεανών (πβ. άβυσσος). Στο ~ (= στον πάτο) της λίμνης., χαίρε βάθος αμέτρητον (από τον Ακάθιστο Ύμνο) (λόγ.-ειρων.): για δήλωση χαοτικής, άναρχης κατάστασης ή για κάτι εντελώς ασαφές και απροσδιόριστο., ή του ύψους ή του βάθους βλ. ύψος, φως στο τούνελ βλ. τούνελ [< αρχ. βάθος, γαλλ. fond, αγγλ. depth, γερμ. Tiefe]

γεωγραφικός, ή, ό γε-ω-γρα-φι-κός επίθ.: ΓΕΩΓΡ. που σχετίζεται με τη γεωγραφία: ~ός: χάρτης (βλ. άτλας)/χώρος. ~ή: ανάλυση/έκταση/ενότητα (= περιφέρεια)/κατανομή/οντότητα (π.χ. πόλη, νησί, νομός, χώρα)/περιοχή. ~ό: διαμέρισμα/στίγμα (πλοίου). ~ά: δεδομένα (= γεωδεδομένα). Βλ. ανθρωπο~, βιο~, παλαιο~. ● ΣΥΜΠΛ.: Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (ακρ. ΓΣΠ): ΠΛΗΡΟΦ. για τη συλλογή, αποθήκευση, διαχείριση και ανάλυση γεωγραφικών δεδομένων, καθώς και την αναπαράστασή τους με τη μορφή εικόνων και χαρτών: ψηφιακή χαρτογραφία και ~ ~. Βλ. γεωπληροφορική. [< αγγλ. Geographic(al) Information Systems (GIS)] , γεωγραφικές συντεταγμένες: γεωγραφικό μήκος και πλάτος (ενός τόπου). Βλ. υψόμετρο., γεωγραφική θέση: ο προσανατολισμός ενός τόπου ως προς την ευρύτερη περιοχή., γεωγραφικό μήκος: η γωνιακή απόσταση του μεσημβρινού ενός τόπου από τον μεσημβρινό του Γκρίνουιτς: ανατολικό/δυτικό ~ ~ (: ανάλογα με το αν ο τόπος βρίσκεται στο ανατολικό ή το δυτικό ημισφαίριο). ~ ~ μηδέν (: συμπίπτει με τον πρώτο μεσημβρινό). [< γαλλ. longitude] , γεωγραφικό πλάτος: η γωνιακή απόσταση ενός τόπου από τον Ισημερινό: βόρειο/νότιο ~ ~ (: ανάλογα με το αν ο τόπος βρίσκεται στο βόρειο ή το νότιο ημισφαίριο). ~ ~ μηδέν (: συμπίπτει με τον Ισημερινό). [< γαλλ. latitude] [< μτγν. γεωγραφικός, γαλλ. géographique, αγγλ. geographic]

μήκος [μῆκος] μή-κος ουσ. (ουδ.) {μήκ-ους | -η} 1. το φυσικό μέγεθος που σχετίζεται με τη μέτρηση της απόστασης από ένα άκρο σε άλλο: ελάχιστο/μέγιστο/μεταβλητό ~. Μονάδες ~ους. ~ σε εκατοστά/ίντσες. Σήραγγα συνολικού ~ους ... μέτρων. Σε διάφορα/διαφορετικά ~η. ~ μαλλιών (πβ. μάκρος). 2. ΓΕΩΜ. μια από τις τρεις διαστάσεις ενός στερεού σώματος (εκτός από το πλάτος και το ύψος) ή η συνήθ. μεγαλύτερη από τις δύο διαστάσεις μιας επίπεδης επιφάνειας: ~ γραμμής/κύκλου/τόξου. Υπολογισμός του ~ους.|| Το ~ του τραπεζιού. ● ΣΥΜΠΛ.: (άλμα εις) μήκος: ΑΘΛ. αγώνισμα στίβου κατά το οποίο ο αθλητής, αφού πάρει φόρα σε έναν διάδρομο, εκτελεί άλμα σε ειδικό σκάμμα: ~ ~ ανδρών/γυναικών. Βλ. (άλμα εις) τριπλούν., μήκος λέξης: ΠΛΗΡΟΦ. ο αριθμός των μπιτ από τα οποία αποτελείται η λέξη ενός υπολογιστή: σταθερό ~ ~. Το μέγιστο ~ ~ είναι 4 μπάιτ (= 32 μπιτ). [< αγγλ. word length, 1951] , γεωγραφικό μήκος βλ. γεωγραφικός, εστιακό μήκος βλ. εστιακός, μήκος κύματος βλ. κύμα, ταινία μικρού/μεγάλου/μεσαίου μήκους βλ. ταινία ● ΦΡ.: κατά μήκος: παράλληλα με κάτι: ~ ~ της ακτής/διαδρομής/του οδικού άξονα., σε όλα τα μήκη και (τα) πλάτη (της Γης) & (σπάν.) στα μήκη και (στα) πλάτη (της Γης): παντού, σε όλο τον κόσμο: Έχει ταξιδέψει ~ ~. Έχει δώσει συναυλίες ~ ~. Πβ. απανταχού της Γης/της οικουμένης, όπου Γης., σε όλο το μήκος και (το) πλάτος & κατά μήκος και (κατά) πλάτος: σε όλη την έκταση, παντού: ~ ~ του οδοστρώματος. Εκκλησάκια διάσπαρτα ~ ~ του νησιού. Κατά μήκος και (κατά) πλάτος της αίθουσας., στο ίδιο/σε διαφορετικό (/άλλο) μήκος κύματος βλ. κύμα [< αρχ. μῆκος, γαλλ. longueur, αγγλ. length]

ποικιλία ποι-κι-λί-α ουσ. (θηλ.) {ποικιλιών} 1. παρουσία διαφορετικών στοιχείων σε ένα σύνολο, η οποία προσφέρει μεγάλη δυνατότητα επιλογών: ~ γεύσεων/θεμάτων/υλικών. Το κατάστημα προσφέρει μεγάλη ~ σε κοσμήματα. Υπάρχει µια τεράστια ~ από προϊόντα. Πβ. γκάμα, πλούτος, ποικιλο-, πολυ-μορφία.|| Για ~/χάριν ~ας (: για αποφυγή της ομοιομορφίας).|| (ΓΛΩΣΣ.) Γεωγραφική/γλωσσική/διαλεκτική/κοινωνική/υφολογική ~. ΑΝΤ. μονοτονία (1) 2. ΒΙΟΛ. υποδιαίρεση ενός είδους με διαφορετικά χαρακτηριστικά από τους υπόλοιπους οργανισμούς: γενετικά τροποποιημένη/όψιμη/πρώιμη/φυτική ~. Ερυθρή/λευκή/οινοποιήσιμη ~ αμπέλου/σταφυλιού. Ανθεκτικές/ντόπιες/ξενικές ~ες φυτών. ~ ελιάς/τσαγιού. ~ες ζώων/λαχανικών/σιτηρών/σπόρων/φρούτων. 3. ΜΑΓΕΙΡ. κρύο συνήθ. πιάτο με διάφορους μεζέδες, που συνοδεύει οινοπνευματώδες ποτό: μικρή ~. ~ αλλαντικών/θαλασσινών/ορεκτικών/τυριών. ~ για δύο άτομα. ● ΣΥΜΠΛ.: γενετική ποικιλία ΒΙΟΛ. 1. μεταβολή σε ένα ή περισσότερα φαινοτυπικά χαρακτηριστικά. 2. γενετική ποικιλότητα. Πβ. βιοποικιλότητα. [< 1: αγγλ. genetic variation] , καλλιεργούμενη ποικιλία: ΓΕΩΠ. κάθε είδος φυτού που αποτελεί προϊόν επιλογής, μετάλλαξης ή υβριδισμού και έχει διετή βιολογικό κύκλο: ~ες ~ες αμπέλου. [< αρχ. ποικιλία 2: γαλλ. variété]