Η ιστορία των λέξεων είναι πολλαπλώς προκλητική για τον ερευνητή, η γνώση της όμως δεν συνδέεται άμεσα με την αποτελεσματική χρήση της γλώσσας. Με βάση τη διαπίστωση αυτή οι ετυμολογικές πληροφορίες που παρέχονται στο παρόν Λεξικό δίνονται συνήθως επιγραμματικά: μάνγκο [< αγγλ. mango, γαλλ. mangue]. H πρόσθετη πληροφορία [< πορτ. manga < ταμίλ mãnkãy] δεν ενδιαφέρει κατά κανόνα τον μέσο χρήστη ενός γενικού λεξικού. Για λέξεις που μαρτυρούνται από τα αρχαία, τα μεταγενέστερα και τα μεσαιωνικά χρόνια δεν παρατίθεται ετυμολογία, η οποία μπορεί να αναζητηθεί στα αυστηρώς ετυμολογικά λεξικά: ιχθύς [αρχ. ἰχθύς], πανάκεια [μτγν.], κατάχαμα [μεσν.]. Η αναφορά σε αρχαίες, μεταγενέστερες και μεσαιωνικές λέξεις παραπέμπει στην εκάστοτε σημασία και όχι στην αρχική τους εμφάνιση. Καταγράφεται, επίσης, η ετυμολογία της πρωτότυπης λέξης, οπότε δεν είναι αναγκαία η ετυμολόγηση των παράγωγων λέξεων. Έτσι, ετυμολογείται η μπλόφα [γαλλ. bluff], όχι όμως και τα: μπλοφάρω, μπλοφατζής. Σε κάποια λήμματα δίνεται η ετυμολογία του αλλόμορφου (βλ. λ. κατασκοπευτικός, οινογευσία). Στο τέλος ορισμένων λημμάτων (βλ. λ. πνευστός) εμφανίζονται δύο ετυμολογίες. Η τελευταία αναφέρεται σε ολόκληρο το λήμμα. Στην ετυμολογία ορισμένων λημμάτων (βλ. αβγό) παρατίθενται οι αντίστοιχες γαλλικές, αγγλικές ή γερμανικές λέξεις για να δηλωθεί ότι ορισμένα σύμπλοκα προέρχονται από τις γλώσσες αυτές.

Καινομία του λεξικού αποτελεί η συστηματική καταγραφή των σημασιών αρχαίων λέξεων που έχουν αποκτήσει νεότερες, εντελώς διαφορετικές σημασίες: πβ. μτγν. βιολόγος ‘αυτός που διηγείται τη ζωή, μίμος’, γερμ. Biologe, γαλλ. biologiste, αγγλ. biologist.

Η νεοελληνική γλώσσα έχει κατακλυστεί, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, από πλήθος μεταφραστικών δανείων, πολλά από τα οποία είναι φραστικά ονόματα. Η ετυμολόγησή τους σε ορισμένα νεοελληνικά λεξικά είναι συνήθως εσφαλμένη ή παραπλανητική. Για παράδειγμα, το αρχαίο ἀμπέχονον δεν έχει καμιά σχέση με το νεότερο «στρατιωτικό κοντό πανωφόρι με πολλά κουμπιά». Έτσι μεταφράστηκε, όχι εντελώς αυθαίρετα, το γαλλικό vareuse (1872) που σημαίνει «επενδύτης». Αν το μεταφραστικό δάνειο εισήλθε στη Νεοελληνική μετά το 1950, τότε δίνεται κατά κανόνα το αγγλικό ισοδύναμό του, ενώ για τα παλαιότερα συνήθως το γαλλικό. Έτσι, μετά τον αρχ., μτγν. και μεσν. τύπο καταγράφεται η σχετική γαλλική, αγγλική ή γερμανική λέξη για να δηλωθεί μεταφραστικό ή σημασιολογικό δάνειο, π.χ. βιομηχανία < μτγν. βιομηχανία 'εξεύρεση των απαραίτητων για τη ζωή', γαλλ. industrie. Μέσα σε μονά εισαγωγικά καταγράφεται σε αρκετές περιπτώσεις η σημασία που είχε η λέξη στα αρχαία ή τα μεταγενέστερα χρόνια, όταν είναι διαφορετική από τη σημερινή.

Η πρώτη μνεία των λέξεων αναθεωρείται σε αρκετές περιπτώσεις. Έτσι, λ.χ., η μουσικότητα δεν αποτελεί νεολογισμό του 1879, αφού εμφανίζεται στα μεταγενέστερα χρόνια. Η οξύνοια μαρτυρείται την ίδια εποχή, δεν είναι, επομένως, μεταφραστικό δάνειο. Στον τομέα αυτόν απαιτείται περαιτέρω έρευνα.

Η καταγραφή της χρονολογίας πρώτης εμφάνισης των αγγλικών και γαλλικών λέξεων, ή των σημασιών τους, όπως και των στερεότυπων εκφράσεων, ανοίγει νέους ορίζοντες σε θέματα Ιστορίας του πολιτισμού και των επιστημών. Βλ. Βάση δεδομένων < αγγλ. database, 1962. Βιοηθική < αγγλ. bioethics, 1971, γαλλ. bioéthique, 1982. Εμ-πι-θρι < αμερικ. MP3, 1996. Λιβερμόριο < διεθν. livermorium, 2012. Σουντόκου < αγγλ. Sudoku, 2000. Η χρονολόγηση των αγγλικών λέξεων παρατίθεται κυρίως από το Merriam-Webster και από το Oxford English Dictionary, των γαλλικών από το Le Petit Robert, συχνά με τη χρονολογία κατά την οποία εμφανίζεται η εκάστοτε σημασία της λέξης, και των ιταλικών από το lo Zingarelli. Σε ορισμένες περιπτώσεις καταγράφεται ως δεύτερη η γαλλική ετυμολογία με τη χρονολογία πρώτης εμφάνισης για να δηλωθεί ότι μετά τη χρονολογία αυτή, κατά κανόνα, εισήλθε η λέξη στη νέα Ελληνική, π.χ. φαξ < αγγλ. fax, 1948, γαλλ. ~, 1987. Σε αρκετές περιπτώσεις δηλώνεται η αμερικανική προέλευση της λέξης. Βλ. μπάσκετ, ροκ, τουίτερ. Oι παρατιθέμενες χρονολογίες, οι οποίες δεν ταυτίζονται πάντοτε στα διάφορα λεξικά, περιορίζονται στον εικοστό και τον εικοστό πρώτο αιώνα, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, κυρ. για αθλήματα, επιστημονικούς κλάδους και φυτά. Συχνά καταγράφονται οι ελληνογενείς ξένοι όροι στη γαλλική, αγγλική και σπανιότερα, για λόγους οικονομίας, στη γερμανική ή την ιταλική γλώσσα, βλ., λ.χ., το λήμμα αναιμία, για να φανεί η συμβολή της Ελληνικής στη διαμόρφωση του σύγχρονου διεθνούς επιστημονικού λεξιλογίου.