Λεξικό

Οι έννοιες «καλή»/«κακή», «ορθή»/«εσφαλμένη» χρήση της γλώσσας παρουσιάζουν κατά κανόνα έντονα υποκειμενικό και διαισθητικό χαρακτήρα και γι’ αυτό στο παρόν Λεξικό αποφεύγεται συνήθως οποιαδήποτε ρυθμιστική τάση. Αρκετές φορές γίνεται αποδεκτό το κριτήριο της «χαλαρής νόρμας». Όπως και στην περίπτωση της ορθογραφίας, σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν δύο εξίσου συχνά χρησιμοποιούμενες εναλλακτικές δυνατότητες, οπότε καταγράφεται απλώς η γλωσσική πραγματικότητα: Όλους όσους & Όλους όσοι. Όταν δεν έχει ακόμα γενικευτεί μια εσφαλμένη χρήση, τότε επιβάλλεται να αναφέρεται εμφατικά το ορθό. Αντίθετα,...

Οι πληροφορίες για το ύφος και το γλωσσικό επίπεδο στο οποίο ανήκουν οι λέξεις, οι στερεότυπες εκφράσεις και ορισμένα μορφήματα, είναι εν πολλοίς αξιολογικές και επομένως έχουν λίγο ή πολύ υποκειμενικό χαρακτήρα. Το ίδιο ισχύει μερικώς και για το παρόν Λεξικό, παρά το γεγονός ότι έχουν αξιοποιηθεί στατιστικά στοιχεία από μεγάλες βάσεις δεδομένων και σώματα κειμένων. Τα περισσότερα λήμματα δεν συνοδεύονται από υφολογικό-πραγματολογικό δείκτη, καθώς μεγάλο μέρος του λεξιλογίου είναι υφολογικά ουδέτερο. Οι λόγιες λέξεις, και σε μικρότερη κλίμακα οι λαϊκές, παρουσιάζουν διαβαθμίσεις, οι οποίες δεν...

Το θέμα των συνωνύμων και των αντωνύμων αντιμετωπίζεται σε νέα βάση, χωρίς βέβαια να εξαντλείται. Απόλυτη συνωνυμία δεν υπάρχει στη γλώσσα, γεγονός που την καθιστά τόσο πλούσια, ευέλικτη και εκφραστική. Η απλή απαρίθμηση «συνωνύμων» δεν βοηθά τον χρήστη του Λεξικού, ο οποίος περιέρχεται πολλές φορές σε αμηχανία, αφού δεν υπάρχουν οι αναγκαίες ενδείξεις, για να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τις λίγο ή πολύ ισοδύναμες λέξεις ή εκφράσεις. Στο παρόν Λεξικό δίνονται συχνά οι απαραίτητες πληροφορίες, έτσι ώστε να επιλέγεται η εκάστοτε σημασιολογική δυνατότητα ανάλογα με την προθετικότητα του «παραγωγού»...

Η ορθογράφηση των λημμάτων γίνεται κατά κανόνα με χρηστικά και εκπαιδευτικά κριτήρια, τα οποία δεν στηρίζονται σε διαισθητικές αποτιμήσεις, αλλά σε στατιστικά στοιχεία από διάφορες βάσεις δεδομένων. Η ορθογραφία είναι ένα συμβατικό σύστημα το οποίο διαμορφώνεται σε αρκετές περιπτώσεις εντελώς αυθαίρετα. Όταν η χρήση έχει καθιερώσει συγκεκριμένη ορθογραφική παράσταση μιας λέξης, είναι ουτοπικό να επιχειρήσει κανείς την αλλαγή της, ακόμα και αν τα επιστημονικά επιχειρήματα που προσκομίζονται είναι γενικώς αποδεκτά ή ακόμα και αδιαμφισβήτητα. Η τσιπούρα με ετυμολογικά κριτήρια ορθογραφείται «σωστά»...