Αναζήτηση

Αλτσχάιμερ [Ἀλτσχάιμερ] Ἀλτσ-χά-ι-μερ ουσ. (ουδ.) {άκλ.}: ΙΑΤΡ. μόνο στο ● ΣΥΜΠΛ.: (νόσος του) Αλτσχάιμερ: ΙΑΤΡ. προοδευτική εκφυλιστική πάθηση του εγκεφάλου, συνήθ. της προγεροντικής ηλικίας, που χαρακτηρίζεται από διάχυτη ατροφία του εγκεφαλικού φλοιού και καταλήγει σε άνοια. Βλ. αμυλοειδές, γεροντική άνοια, μαλάκυνση (του) εγκεφάλου. [< γερμ. Alzheimer(krankheit), αγγλ. Alzheimer's disease, 1911, γαλλ. alzheimer, 1988, γερμ. ανθρ. Α. Alzheimer]

ανορεξία [ἀνορεξία] α-νο-ρε-ξί-α ουσ. (θηλ.) ΑΝΤ. όρεξη 1. έλλειψη επιθυμίας για φαγητό. 2. (μτφ.) απουσία καλής ψυχικής διάθεσης, ενεργητικότητας: Τον έπιασε ~ και όλα του ξινίζουν. Πβ. α-, δυσ-θυμία, α-, κακο-κεφιά. ΑΝΤ. ευδιαθεσία, κέφι. ● ΣΥΜΠΛ.: νευρική ανορεξία & νευρογενής/ψυχογενής ανορεξία: ΨΥΧΙΑΤΡ. ψυχοσωματική διαταραχή που παρουσιάζεται κυρ. σε νεαρές γυναίκες και χαρακτηρίζεται από έντονο φόβο παχυσαρκίας, άρνηση λήψης τροφής και υπερβολική μείωση βάρους. ΣΥΝ. σύνδρομο αυτοεπιβαλλόμενης ασιτίας. Βλ. νευρική βουλιμία. [< αγγλ. anorexia nervosa] [< 1: μτγν. ἀνορεξία, γαλλ. anorexie, αγγλ. anorexia]

βουλιμία βου-λι-μί-α ουσ. (θηλ.) 1. ΙΑΤΡ. ψυχοσωματική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από αίσθημα έντονης πείνας και υπερβολική κατανάλωση τροφής: ψυχογενής ~. ~ και παχυσαρκία. Πβ. πολυ-, υπερ-φαγία. 2. (γενικότ.) λαιμαργία: Έτρωγε/καταβρόχθιζε με ~ το φαγητό. Βλ. λιγούρα, χορτασμός. ΣΥΝ. αδηφαγία (2) 3. (μτφ.) έντονη επιθυμία για κάτι: επεκτατική/ερωτική/κερδοσκοπική ~. Ακόρεστη ~ για εξουσία. Πβ. απληστία, πλεονεξία. ● ΣΥΜΠΛ.: νευρική βουλιμία & νευρογενής βουλιμία: ΨΥΧΙΑΤΡ. ψυχοσωματική διαταραχή που εμφανίζεται σε νεαρές κυρ. γυναίκες, χαρακτηρίζεται από παρορμητική υπερφαγία και οφείλεται σε ψυχολογικά αίτια. Βλ. νευρική ανορεξία. [< αγγλ. bulimia nervosa, 1979] [< 2: αρχ. βουλιμία, γαλλ. boulimie, αγγλ. bulimy]

-γενής, ής, ές {-γενούς (προφ.) -γενή | -γενείς (ουδ. -γενή)}: επίθημα για την παραγωγή επιθέτων που δηλώνουν προέλευση, σύσταση ή σειρά σε κλίμακα: αλλο~/ανομοιο~/γη~/δι~/εγ~/ελληνο~/ενδο~/εξω~/ερωτο~/ετερο~/ευ~/θνησι~/ιθα~/ιο~/καρκινο~/λατινο~/μονο~/ομο~/ομοιο~/παθο~/ρηξι~/σεισμο~/συγ~/τρι~/ψυχο~. Bλ. -γόνος.|| Πρωτο~/δευτερο~/τριτο~.

έκζεμα [ἔκζεμα] έκ-ζε-μα ουσ. (ουδ.) {εκζέμ-ατος | -ατα}: ΙΑΤΡ. φλεγμονώδης αντίδραση της επιδερμίδας που χαρακτηρίζεται κυρ. από ερυθρότητα, κνησμό, φυσαλίδες και απολέπιση: αλλεργικό/ατοπικό/βρεφικό/υγρό/χρόνιο ~. ~ εξ επαφής. ~ στο πρόσωπο/στα χέρια. Εξανθήματα και ~ατα. Βλ. δερματίτιδα, δερματοπάθεια. [< μτγν. ἔκζεμα, γαλλ. eczéma, αγγλ. eczema]

κατεχολαμίνες κα-τε-χο-λα-μί-νες ουσ. (θηλ.) (οι) {σπάν. στον εν. κατεχολαμίνη}: ΒΙΟΧ. ομάδα συμπαθητικομιμητικών αμινών που λειτουργούν ως ορμόνες ή/και ως νευροδιαβιβαστές: Το στρες προκαλεί έκκριση ~ών. Βλ. (νορ)αδρεναλίνη, ντοπαμίνη. [< αγγλ. catecholamine, 1954, γαλλ. catécholamine, 1958]

νευροεπιστήμονας νευ-ρο-ε-πι-στή-μο-νας ουσ. (αρσ. + θηλ.): πρόσωπο που έχει ειδικευτεί στις νευροεπιστήμες: γνωστικός ~. Βλ. νευρολόγος. [< αγγλ. neuroscientist, 1967, γαλλ. neuroscientiste]

νευροπροστασία νευ-ρο-προ-στα-σί-α ουσ. (θηλ.): ΙΑΤΡ. το σύνολο των θεραπευτικών χειρισμών που στοχεύουν στην προστασία των νευρώνων από εκφυλιστικές διαδικασίες και στην καθυστέρηση του κυτταρικού θανάτου. Βλ. νευροεκφυλισμός. [< αγγλ. neuroprotection]

νευρώνες [νευρῶνες] νευ-ρώ-νες ουσ. (αρσ.) (οι) {σπανιότ. στον εν. νευρώνας} 1. ΒΙΟΛ.- ΙΑΤΡ. νευρικά κύτταρα τα οποία αποτελούν τις θεμελιώδεις μονάδες μετάδοσης σημάτων του νευρικού συστήματος: αισθητικοί, κινητικοί και διάμεσοι ~ (: τα κύρια είδη ~ων). ~ και νευρογλοιακά κύτταρα (: οι δύο κατηγορίες νευρικών κυττάρων). Βλ. δενδρίτης, νευράξονας, σύναψη. 2. ΠΛΗΡΟΦ. τα δομικά στοιχεία ενός νευρωνικού δικτύου: υπολογιστικοί ~. ~ εισόδου/εξόδου. ● ΣΥΜΠΛ.: κατοπτρικοί νευρώνες & νευρώνες-κάτοπτρα: ΒΙΟΛ.- ΙΑΤΡ. νευρώνες που καθιστούν τον οργανισμό ικανό να προσομοιώνει νοητικά τις συμπεριφορές που παρατηρεί και οι οποίοι θεωρείται ότι παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη λειτουργιών όπως η ενσυναίσθηση, η ομιλία και η αυτοσυνείδηση. [< αγγλ. mirror neurons] [< γαλλ. neurones, αγγλ. neurons]

πνευμονογαστρικός, ή, ό πνευ-μο-νο-γα-στρι-κός επίθ.: κυρ. στο ● ΣΥΜΠΛ.: πνευμονογαστρικό νεύρο: ΑΝΑΤ. κρανιακό νεύρο που μεταφέρει αίσθηση και κίνηση στον φάρυγγα, τον λάρυγγα, τους πνεύμονες, την καρδιά, τον οισοφάγο, το στομάχι και τα περισσότερα γαστρικά σπλάχνα. Βλ. βαγοτομή. [< γαλλ. nerf pneumogastrique, αγγλ. pneumogastric nerve]

τρίδυμος, ος/η, ο τρί-δυ-μος επίθ. 1. που γεννήθηκε μαζί με δύο ακόμα αδέρφια με διαφορά λίγων λεπτών κατά τον ίδιο τοκετό: ~α: αγόρια/κορίτσια.|| ~η: κύηση (: με τρία έμβρυα). Βλ. -δυμος. 2. τριπλός. ● Ουσ.: τρίδυμο (το) (προφ.) 1. τρία άτομα που έχουν στενή συνεργασία ή εμφανίζονται συχνά μαζί: Νίκησε πάλι το ~ της επιτυχίας. Βλ. δίδυμο. 2. παιχνίδι στον ιππόδρομο που περιλαμβάνει ποντάρισμα στον συνδυασμό των τριών αλόγων που τερματίζουν πρώτα σε τυχαία ή μη σειρά., τρίδυμοι/τρίδυμες/τρίδυμα (οι/οι/τα) {τριδύμ-ων}: τρία αδέρφια που γεννιούνται από την ίδια κύηση: Γέννησε ~α. Βλ. δίδυμοι/δίδυμες/δίδυμα. ● ΣΥΜΠΛ.: τρίδυμο νεύρο & τρίδυμο {τριδύμ-ου}: ΑΝΑΤ. η πέμπτη εγκεφαλική συζυγία που αποτελείται από νεύρα για την κίνηση και την αίσθηση του προσώπου: νευραλγία ~ου. [< αγγλ. trigeminal (nerve)] , τρίδυμος λαχνός & (προφ.) τρίδυμο (το): τρεις λαχνοί τριών διαδοχικών σειρών που προσδιορίζονται μετά από κλήρωση ενός αριθμού σε μια από τις σειρές που κυκλοφορούν: Κληρώθηκε ο αριθμός ... της πέμπτης σειράς, οπότε κερδίζει ο ίδιος αριθμός της τέταρτης και της έκτης σειράς. [< μτγν. τρίδυμος]

τροχιλιακός, ή, ό τρο-χι-λι-α-κός επίθ.: ΑΝΑΤ. μόνο στο ● ΣΥΜΠΛ.: τροχιλιακό νεύρο: η τέταρτη εγκεφαλική συζυγία· κινητικό νεύρο που νευρώνει τον άνω λοξό μυ του οφθαλμικού βολβού: παράλυση του ~ού ~ου. [< γαλλ. trochléen, αγγλ. trochlear]

-ωμα² {-ώματος | -ώματα, -άτων}: ΙΑΤΡ. επίθημα όρων που αναφέρονται σε πάθηση, συνηθέστ. σε καλοήθη ή κακοήθη όγκο: (αιμ)αγγεί~/(ινο)αδέν~/αθήρ~/γλαύκ~/επιθηλί~/ηπάτ~/θύμ~/(νευρ)ίν~/ινομύ~/(αδενο/χοριο)καρκίν~/κρανιοφαρυγγί~/λειομύ~/λεμφαγγεί~/λέμφ~/λίπ~/μελάν~/μεσοθηλί~/μηνιγγί~/μυελοβλάστ~/μυέλ~/μύξ~/νεύρ~/νεφροβλάστ~/οδόντ~/ραβδομύ~/ρετινοβλάστ~/(αγγειο/λεμφο/λιπο/οστεο)σάρκ~/χολοστεάτ~/χόνδρ~.