Αναζήτηση

αναστολή [ἀναστολή] α-να-στο-λή ουσ. (θηλ.) (επίσ.) 1. προσωρινή διακοπή ή αναβολή: άμεση/μερική/προσωρινή ~. ~ της δίκης/(των) εργασιών (πβ. πάγωμα)/των εχθροπραξιών (πβ. εκεχειρία, ανακωχή)/των κινητοποιήσεων. ~ εργασίας (για τους ανεμβολίαστους). Άρση της ~ής. Ακίνητο που τελεί υπό ~/υπό καθεστώς ~ής της οικοδομικής άδειας. Πβ. μετάθεση. Βλ. εκκρεμότητα.|| (ΠΛΗΡΟΦ.) Το λάπτοπ βρίσκεται σε κατάσταση ~ής (λειτουργίας). 2. ΝΟΜ. διαταγή δικαστηρίου να μην εκτελεστεί η ποινή που επέβαλε, με την προϋπόθεση ότι ο καταδικασμένος δεν θα διαπράξει νέο ποινικό αδίκημα για ορισμένη χρονική περίοδο: Φυλάκιση με ~. ● αναστολές (οι): ηθικοί ενδοιασμοί, δισταγμοί: Ντροπαλός και γεμάτος ~. Άνθρωπος χωρίς ~ (= φραγμούς, πβ. αδίστακτος, ανενδοίαστος). Πβ. ενοχές. [< αγγλ.-γαλλ. inhibitions] [< 1: πβ. μτγν. ἀναστολή ‘περιορισμός’, γαλλ.-αγγλ. suspension 2: γαλλ. sursis]

απεντόμωση [ἀπεντόμωση] α-πε-ντό-μω-ση ουσ. (θηλ.): συστηματική καταπολέμηση ανεπιθύμητων εντόμων με χρήση παρασιτοκτόνων: ετήσια/οικολογική/προληπτική ~. ~ εδάφους/κτιρίων/προϊόντων/χώρων. ~ώσεις και απολυμάνσεις/μυοκτονίες. Βλ. υποκαπνισμός. [< γαλλ. désinsectisation, 1932]

απολεσθείς, είσα, έν [ἀπολεσθείς] α-πο-λε-σθείς επίθ. (επίσ.): χαμένος: ~είσα: ταυτότητα. ~είσες: αποσκευές/ώρες μαθημάτων. ~έντα: έγγραφα. Αναπλήρωση ~έντος εισοδήματος. Εύρεση ~έντων και κλαπέντων αντικειμένων.|| (ως ουσ.) Οι ~έντες του ναυαγίου. ● Ουσ.: απολεσθέντα (τα): τμήμα συνήθ. σε αεροδρόμιο για αντικείμενα που έχουν χαθεί ή δεν έχουν φτάσει στον προορισμό τους: Αναζήτηση αποσκευών στα ~. Γραφείο ~έντων. ● βλ. απολλύω [< αρχ. ἀπόλλυμι]

απορρυπαντικό [ἀπορρυπαντικό] α-πορ-ρυ-πα-ντι-κό ουσ. (ουδ.): χημική ουσία καθαρισμού συνήθ. με τη χρήση νερού: απαλό/συμπυκνωμένο ~. ~ γενικής χρήσης/πιάτων (= υγρό πιάτων)/πλυντηρίου. Επαγγελματικά/οικιακά ~ά. ~ για δύσκολους λεκέδες/σε σκόνη. ~ά και απολυμαντικά/μαλακτικά. Πβ. καθαριστικό. [< γαλλ. détergent, détersif, αγγλ. detergent]

-αρχία επίθημα θηλυκών ουσιαστικών που δηλώνει 1. τρόπο διακυβέρνησης, διοίκησης και γενικότ. εξουσία: αν~/απολυτ~/ολιγ~/μητρι~/μον~/φεουδ~.|| Ιερ~/πειθ~/φιλ~. 2. άσκηση εξουσίας σε τμήμα κράτους ή σώμα στρατού· συνεκδ. το κτίριο όπου στεγάζονται οι αντίστοιχες υπηρεσίες ή το ίδιο το στρατιωτικό σώμα: δημ~/(ΕΚΚΛΗΣ.) εξ~/επ~/νομ~.|| (ΣΤΡΑΤ.) Μερ~/μοιρ~/σμην~/ταξι~. 3. (αφηρ.) φιλοσοφικό σύστημα, θεωρία: βουλησι~/δυ~ (πβ. δυ-ισμός)/νοησι~.

διονυσιακός, ή, ό δι-ο-νυ-σι-α-κός επίθ. 1. ΑΡΧ. που σχετίζεται με τον θεό Διόνυσο: ~ός: θίασος/χορός. ~ή: θρησκεία/λατρεία. ~ό: θέατρο. ~ές: τελετές. ΣΥΝ. βακχικός (1) 2. (μτφ.) εκστατικός, ενθουσιώδης, οργιαστικός: ~ή: ατμόσφαιρα.|| (ΦΙΛΟΣ.) Διαμάχη ανάμεσα στο απολλώνιο και το ~ό στοιχείο (: που χαρακτηρίζεται από τη μανία, το ένστικτο). [< αρχ. διονυσιακός, γαλλ. dionysiaque, αγγλ. Dionysiac]

ενδεικτικό [ἐνδεικτικό] εν-δει-κτι-κό ουσ. (ουδ.): έγγραφο που χορηγείται στους μαθητές των πέντε πρώτων τάξεων του Δημοτικού και στα παιδιά του Νηπιαγωγείου στο τέλος του σχολικού έτους, με το οποίο πιστοποιείται η προαγωγή τους στην επόμενη τάξη. Βλ. απολυτήριο.

-ισμός επίθημα αφηρημένων αρσενικών ουσιαστικών που δηλώνει 1. ενέργεια, αποτέλεσμα: καταρτ~/μεταβολ~/πανηγυρ~/παραθερ~/συμψηφ~/υπνωτ~.|| Oραματ~/προβληματ~. 2. θεωρία, τέχνη: αγνωστικ~/δαρβιν~/δυϊσμός/ουμαν~/πλουραλ~/σχετικ~. Kαπιταλ~/κομμουν~/σοσιαλ~.|| (αρνητ.) Σκοταδ~.|| (κίνημα:) Δημοτικ~. Φεμιν~.|| (διδασκαλία:) Στωικ~/χριστιαν~. Μανιχα-ϊσμός.|| Κλασικ~/μινιμαλ~/ρεαλ~/ρομαντ~. 3. στάση, συμπεριφορά: αλτρου~.|| (συνήθ. μειωτ.) Αριβ~/ατομ~/εγω~/σοβιν~/στρουθοκαμηλ~/χαμαιλεοντ~/χαφιεδ~. 4. ενασχόληση, δραστηριότητα: αθλητ~/ακτιβ~/αλπιν~/προσκοπ~. 5. ΙΑΤΡ. πάθηση, νόσο: δαλτον~. 6. φαινόμενο: γεωτροπ~/ιον~.|| Γαλλ~.

κοντάκιο κο-ντά-κι-ο ουσ. (ουδ.) {κοντακί-ου} 1. ΕΚΚΛΗΣ. (κ. με κεφαλ. το αρχικό Κ) εκκλησιαστικός ύμνος ο οποίος περιλαμβάνει το εγκώμιο του Αγίου που γιορτάζει ή το ιστορικό της εκάστοτε εορτής: το ~ του Ακάθιστου Ύμνου/των Χριστουγέννων. Η ακροστιχίδα/το εφύμνιο/οι οίκοι/το προοίμιο του ~ου. Ψάλλεται το ~ ... Βλ. απολυτίκιο, τροπάριο. 2. (λόγ.) κοντάκι. [< μεσν. κοντάκιον]

-λογία επίθημα θηλυκών ουσιαστικών που αναφέρεται σε 1. επιστημονικό κλάδο ή τομέα: βιο~/γλωσσο~/επιστημο~/θεο~/κοινωνιο~/ορυκτο~/παθο~/πετρο~/φιλο~/ψυχο~. Βλ. -ικός. 2. λόγο, λόγια: ακριβο~/αντι~/απο~/δικαιο~/ηθικο~.|| (αρνητ. συνυποδ.) Αερο~/εκλογο~/καταστροφο~/κενο~/πολυ~. Αισχρο~ (βλ. -λόγος)/δαιμονο~/κινδυνο~.|| (ομιλία) Δευτερο~. 3. σύνολο συγκεντρωμένων στοιχείων, αρχών, κανόνων: (περιληπτ.) θεματο~ (πβ. -γραφία). Νομο~.|| (συλλογή) Aνθο~ (βλ. -λόγιο).|| Δεοντο~/μεθοδο~. 4. προσδιορισμό, καθορισμό ή στο αποτέλεσμά τους: βαθμο~ (πβ. βαθμολόγηση)/δοσο~/χρονο~. Βλ. -λογώ.

μωραίνω μω-ραί-νω ρ. (μτβ. κ. αμτβ.) (λόγ.): αποβλακώνω ή φέρομαι ως ανόητος: ~ει ο έρωτας (= τυφλώνει).|| Άρχισε να γερνά και να ~εται. Πβ. ξεκουτιαίνω, ξεμωραίνομαι. ΑΝΤ. βάζω μυαλό/νιονιό (1) ● ΦΡ.: μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι (λόγ.): σε περιπτώσεις που κάποιος κάνει εντελώς παράλογες ή ανόητες πράξεις. [< αρχ. μωραίνω ‘είμαι ανόητος ή τρελός’]

προαγωγικός, ή, ό προ-α-γω-γι-κός επίθ.: που σχετίζεται κυρ. με τον προβιβασμό μαθητών σε επόμενη τάξη ή με τη μετάβαση σε ανώτερη ιεραρχικά βαθμίδα: ~ές: εξετάσεις (Γυμνασίου). Βλ. απολυτήριος.|| ~ές: κρίσεις (στελεχών). [< πβ. μτγν. προαγωγικός 'που συντελεί στην πρόοδο']

-τήριο {-τηρίου | -τηρίων} (λόγ.) επίθημα ουδέτερων ουσιαστικών που παράγονται κυρ. από ρήματα και δηλώνουν 1. χώρο (εργασίας), επιχείρηση: εκθε~/εργασ~ (πβ. -τήρι). Γυμνασ~/εκπαιδευ~/φροντισ~. Σιδερω~/στεγνω~/ωριμαντ~.|| (ΕΚΚΛΗΣ.) Αναχωρη~/ασκη~/ερημη~/ησυχασ~. 2. όργανο, συσκευή, μηχάνημα: αριθμη~.|| Τηλεχειρισ~.|| Ξηραντ~/πλυν~. 3. έγγραφο, έντυπο με συγκεκριμένη λειτουργία: αγγελ~/ειδοποιη~/μισθω~.|| Προσκλη~.