Αναζήτηση

αμοιβή [ἀμοιβή] α-μοι-βή ουσ. (θηλ.) (λόγ.): κάθε αγαθό, υλικό ή μη, που προσφέρει ή λαμβάνει κάποιος για παροχή υπηρεσιών: μεγάλη/μικρή/οικονομική/υψηλή/χαμηλή/χρηματική ~. Μηνιαίες/πρόσθετες ~ές. ~ές ερευνητών/μηχανικών (βλ. αποδοχές, απολαβές, μισθός, πληρωμή). ~ με την ώρα (= ωριαία)/με το κομμάτι. Εισπράττω/ζητώ/λαμβάνω/παίρνω ~. ~ για τη σύλληψη των δραστών. Ασκούν χωρίς ~ (= αμισθί) τα καθήκοντά τους. Εργασία με ~ (βλ. αντιμισθία). Η ηθική ~ του επαίνου (= ανταμοιβή, επιβράβευση). Βλ. αποζημίωση. ● ΦΡ.: έναντι αμοιβής & (λόγ.) επ' αμοιβή [ἐπ' ἀμοιβῇ]: με υλικά ανταλλάγματα: Δέχτηκε να συμμετάσχει στην επιτροπή έναντι αδράς ~ής. ~ χρηματικής ~ (= έναντι χρηματικού ποσού). Πβ. επί πληρωμή, με το αζημίωτο. [< αρχ. ἀμοιβή]

βραβείο [βραβεῖο] βρα-βεί-ο ουσ. (ουδ.): καθετί που απονέμεται σε κάποιον, κυρ. από φορέα, ως αναγνώριση της αξίας, της προσφοράς ή των επιδόσεών του σε ορισμένο τομέα: κινηματογραφικό/κρατικό/λογοτεχνικό/σχολικό ~. ~ καινοτομίας/Νόμπελ/Όσκαρ (πβ. αγαλματίδιο)/Πούλιτζερ. Χορηγός (του) ~ου. Τηλεοπτικά/χρηματικά ~α. ~α ανδρείας/προόδου. Παίρνω το πρώτο/δεύτερο ~. Τιμήθηκε με το ~ ... Τα ~α της Ακαδημίας Αθηνών. Πβ. αριστείο, έπαθλο. Βλ. αντι~, δίπλωμα, έπαινος, μετάλλιο, τιμητική διάκριση. ● ΣΥΜΠΛ.: βραβείο ήθους βλ. ήθος ● ΦΡ.: το παράσημο/το βραβείο της ανοιχτής παλάμης βλ. παλάμη [< μτγν. βραβεῖον ‘έπαθλο του αγώνα, ανταμοιβή’, γαλλ. prix, αγγλ. prize]

γαστρικός, ή, ό γα-στρι-κός επίθ.: ΑΝΑΤ.-ΙΑΤΡ. που αναφέρεται στην κοιλιά ή το στομάχι: ~ός: βλεννογόνος/δακτύλιος. ~ή: αρτηρία/δυσφορία/ζώνη/κένωση/παλινδρόμηση/πάρεση/πτύχωση (: επέμβαση για τον περιορισμό της χωρητικότητας του στομάχου στα παχύσαρκα άτομα). ~ό: μανίκι/μπαλόνι (= ενδογαστρικό)/οξύ. ~οί: πολύποδες.|| ~ή πλύση/~ό έλκος (ενν. στομάχου). Βλ. ρινο~. ● ΣΥΜΠΛ.: γαστρική παράκαμψη βλ. παράκαμψη, γαστρικό υγρό βλ. υγρό [< γαλλ. gastrique, αγγλ. gastric banding, 1983]

-γειος, α, ο: λεξικό επίθημα επιθέτων ή ουσιαστικών που αναφέρονται στη γη: επί~/ισό~/υπέρ~/υπό~.|| Ανώ-/από-γειο. Η Μεσό~/υδρό~.

δορυφορικός, ή, ό δο-ρυ-φο-ρι-κός επίθ. 1. που σχετίζεται με τους δορυφόρους ή γίνεται μέσω αυτών: ~ός: αναμεταδότης/δέκτης/εξοπλισμός/πομπός/σταθμός/χάρτης. ~ή: εικόνα/εκπομπή/επικοινωνία/ζεύξη/κάλυψη/κεραία/λήψη/μετάδοση/σύνδεση/τηλεόραση/φωτογραφία. ~ό: ίντερνετ/(τηλεοπτικό) πρόγραμμα/ραδιόφωνο/ραντάρ/σήμα/τηλέφωνο. ~ά: κανάλια. 2. βοηθητικός, συμπληρωματικός: ~ός: αεροσταθμός. ● επίρρ.: δορυφορικά & (λόγ.) -ώς [-ῶς]: μέσω δορυφόρου. ● ΣΥΜΠΛ.: δορυφορικές τηλεπικοινωνίες βλ. τηλεπικοινωνία, δορυφορική πλοήγηση βλ. πλοήγηση, δορυφορικό πιάτο βλ. πιάτο [< αρχ. δορυφορικός 'που σχετίζεται με αυτόν που φέρει δόρυ', αγγλ. satellite, γαλλ. satellitaire, 1975, αγγλ. satellite television, 1961]

ενδο- & ενδ-: λεξικό πρόθημα επιθέτων και ουσιαστικών με τη σημασία του εντός, στο εσωτερικό: ενδο-δαπέδιος/~επικοινωνία/~κειμενικός/~κοινοτικός/~κομματικός/~κυβερνητικός/~οικογενειακός. Βλ. δια-.|| (ΙΑΤΡ.) Ενδο-κάρδιο/~κρινολογία/~μήτριο/~σκόπηση. ΣΥΝ. εσω- ΑΝΤ. εξω-

-ιμος, η, ο: επίθημα επιθέτων για τη δήλωση δυνατότητας ή καταλληλότητας: αναστρέψ~/διδάξ~/ελέγξ~/εφαρμόσ~/ρευστοποιήσ~/ωφέλ~.|| Νόμ~/συντάξ~.

καταλύτης κα-τα-λύ-της ουσ. (αρσ.) 1. ΤΕΧΝΟΛ. συσκευή στο σύστημα εξαγωγής καυσαερίων του οχήματος, η οποία μειώνει την εκπομπή ρυπογόνων αερίων: μεταλλικός ~. ΣΥΝ. καταλυτικός μετατροπέας 2. (μτφ.) παράγοντας που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη μιας κατάστασης, συνήθ. επιταχύνοντάς την: (Ισχυρός/κρίσιμος) ~ για την ανάπτυξη της οικονομίας οι επενδύσεις. Στοιχείο που δρα/λειτουργεί ως ~ αλλαγής/εξελίξεων. Η προσπάθεια αποτελεί/συνιστά ~η επιτυχίας.|| (ως επίθ.) Ο ~ χρόνος. 3. ΧΗΜ. ουσία που επιταχύνει μια χημική αντίδραση, παραμένοντας αμετάβλητη μετά το τέλος της: ενεργός ~. ~ες καύσης/οξείδωσης. Ένζυμο που δρα ως ~ (βλ. βιοκαταλύτες).|| Αρνητικός ~ (: που λειτουργεί επιβραδυντικά). Βλ. προωθητής. [< 1: αγγλ. catalytic converter, 1955, 2: γαλλ. catalyseur 3: αγγλ. catalyst, 1902]

μαλάκυνση μα-λά-κυν-ση ουσ. (θηλ.) 1. (μτφ.) αποχαύνωση, αποβλάκωση: Έχει πάθει ~ (= έχει χαζέψει) από την πολλή τηλεόραση. 2. ΙΑΤΡ. παθολογική αλλοίωση οργάνου ή ιστού: ~ χόνδρου (= χονδρο~). Βλ. οστεομαλακία. ● ΣΥΜΠΛ.: μαλάκυνση (του) εγκεφάλου/εγκεφαλική μαλάκυνση: ΙΑΤΡ. εκφυλισμός συγκεκριμένης περιοχής του εγκεφάλου ύστερα από θρόμβωση ή εμβολή της αρτηρίας που την αιματώνει, με δυσμενείς επιδράσεις στις νοητικές λειτουργίες. Πβ. Αλτσχάιμερ, γεροντική άνοια. [< μτγν. μαλάκυνσις, γαλλ. ramollissement]

πέδηση πέ-δη-ση ουσ. (θηλ.) (επίσ.): φρενάρισμα: αυτόματη ~. Ηλεκτρονικός κατανεμητής/ποδόπληκτρο/σύστημα ~ης. ΣΥΝ. τροχοπέδηση ● ΣΥΜΠΛ.: σύστημα αντιεμπλοκής (κατά την πέδηση) βλ. αντιεμπλοκή [< μεσν. πέδησις]

ρελαντί ρε-λα-ντί ουσ. (ουδ.) {άκλ.} 1. αργός ρυθμός περιστροφής κινητήρα εσωτερικής καύσης: υψηλό/χαμηλό ~. Στροφές του ~. 2. ΚΙΝΗΜ. η αργή λήψη κινηματογραφικών σκηνών. ● ΦΡ.: στο ρελαντί (μτφ.-προφ.): με αργούς, χαλαρούς ρυθμούς: Δουλεύει ~ ~. Νίκη ~ ~ για την ομάδα. [< γαλλ. ralenti, 1917]

υπογάστριο [ὑπογάστριο] υ-πο-γά-στρι-ο ουσ. (ουδ.) {-ου (λόγ.) -ίου}: ΑΝΑΤ. η κοιλιακή περιοχή κάτω από τον ομφαλό: άλγος ~ίου. Επιθέματα στο ~. Βλ. επιγάστριο. ● ΣΥΜΠΛ.: το (μαλακό) υπογάστριο (μτφ.): ευάλωτο τμήμα, ευαίσθητο σημείο: γροθιά στο ~ ~ της κοινωνίας. [< αρχ. ὑπογάστριον, αγγλ. hypogastrium, γαλλ. hypogastre]